Page 75 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 7. Sayı

SİRÂCEDDİN URMEVÎ’DE METAFİZİK VE KELAM:
FELSEFE-DİN İLİŞKİSİNDE YENİ

BİR PERSPEKTİF

TUNA TUNAGÖZ

Sirâceddin Urmevî (1198–1283), XIII. önemli unsur, baş tarafta telifin gerekçesini
yüzyıl İslam düşüncesinin önde gelen açıklamasıdır:
isimlerinden biridir. Urmiye ve Musul’daki İmdi, samimi kardeşim –Allah seni doğru yola
eğitim sürecinin ardından Dımaşk, ulaştırsın, saadet nasip etsin ve saadetini daim
Kahire ve Sicilya’da ilmî ve bürokratik eylesin– vaktiyle benden filozofların çoğuna
görevlerde bulunan Urmevî, yaklaşık 1257 bile karmaşık gelen, metafizik biliminin
yılında Konya’ya yerleşmiş ve bilinen son konusunu, kelam biliminin konusunu ve
eseri Risâle fi’l-Fark beyne mevzûayi’l-ilmi’l- ikisinin konuları arasındaki farkı sana
ilâhî ve’l-kelâm’ı (Metafizik ve Kelamın açıklamamı istemiştin. Ortadan kalkmasını
Konuları Arasındaki Fark Hakkında Risale) umduğum bir engel, vereceğim cevapla sana
burada kaleme almıştır. Metafizik ve
kelamın konuları üzerinden yaptığı sağlayacağım yardımın gecikmesine neden
oldu. Ricanı tekrarlayınca, bu engelin zarar
değerlendirmelerle bilimler hiyerarşisine verme durumu ihtimalken zorunlu hale
ve din-felsefe ilişkisine yeni bir perspektif
kazandırmaya çalışan bu eser, onun yine geldi. Ricanı yerine getiriyor ve böylece sana
burada kaleme aldığı Letâifü’l-hikme, yardımcı oluyorum. En büyük destekçi olan
Allah’ın desteğine yöneliyorum. Başarı Allah
Şerhu’l-İşârât ve’t-tenbîhât, Beyânü’l-hakk ve
lisânü’s-sıdk’ta nüveleri bulunan yaklaşımının sayesindedir.
oldukça ileri bir aşamasına tekabül eder. Kullanılan ifadelerden hareketle, çalışmanın
Dolayısıyla onun aşağıda tasvir edilecek ilk aşamasının, “Risâle” kavramının kelime
özgün ve yenilikçi görüşleri Konya’da anlamına birebir uygun düşecek şekilde, bir
geliştirildiğini ifade etmek gerekir. mektup/cevabî yazı olduğu ifade edilebilir.
Sorunun ve cevabın muhatabının kimliği
Eserin günümüze ulaşan el yazmaları,
metnin iki ayrı versiyonu olduğunu belirsizdir.
göstermektedir. İlk telifin, yaklaşık 1333 Urmevî ikinci metinde yukarıdaki kısmı
senesinde kopyalanan tek nüshası vardır çıkarmış, sonraki bölümlerde öze ilişkin
ve başlığı olmayan, eksik bir metindir olmayan küçük düzenlemeler yapmıştır:
(Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih 3176, “C (cîm): Metafiziğin konusunun özel bir
113b-114a). Bu metni sonrakinden ayıran en mevcut olması bakımından özel bir mevcut

73