Page 71 - Dârülmülk Konya Dergisi 2024 6. Sayı

ANADOLU SELÇUKLU

SİKKELERİNİN İZİNDE

HASAN MERT KAYA

12. ve 13. yüzyıllarda Anadolu sikke Büyük Selçuklular bir potada sentezlemişti.
kültürüne Selçuklu damgası vurulmuştur. Asya, İran ve Maveraünnehir coğrafyasının
Selçuklular Orta Asya’dan İran, Irak ve Suriye kültür mirasını Anadolu’nun kadim estetik
topraklarına uzanan geniş bir coğrafyada ve sanat değerleri ile harmanlayıp yaklaşık iki
hüküm sürdü. Asya’dan Anadolu topraklarına yüz yıl süren muhteşem bir Anadolu rönesansı
inen Türk boyları içinde devlet teşkilatı ve yaşatan Anadolu Selçuklularının ardında
yönetim kabiliyeti bakımından en tecrübeli işte bu gelenekli miras vardı. Bu dönem
boylardan biri olan Selçuklu Türkleri oldukça Anadolu’nun en renkli, kültürel etkileşimin
karmaşık bir toplumsal yapı ile karşılaştı. Bir en yüksek olduğu bir dönemdir. Selçuklular
taraftan Bizans’ın zayıflayan siyasi otoritesi kelimenin tam anlamıyla Anadolu’da Türk
bir avantaj oluştururken, diğer taraftan Arap, İslâm ve antik dönem bakiyesi sanatların
Süryani, Kürt, Türkmen, Ermeni, Rum, Gürcü buluşmasını sağladı. Diyar-ı Rum olarak
ve hatta Latin kökenli halkların karışımından bilinen Anadolu coğrafyasına da hâkim olan
oluşan bir yapıyı kontrol etmenin güçlüğü Türkiye Selçuklularının ilk başkenti, oldukça
söz konusuydu. Bu çok parçalı ve karmaşık batıda olan İznik şehriydi. Avrupa’dan sel gibi
düzen içerisinden tüm Anadolu’ya egemen gelen Haçlı ordularının etkisiyle İznik’ten
bir Türk otoritesinin temeli kesinlikle Konya’ya taşınan başkent Anadolu’da
Anadolu Selçukluları tarafından atılmıştı. Selçukluların yeni idare merkezi oldu.
Öte yandan Selçuklular Anadolu’nun zengin Konya’nın başkent olarak seçilmesinin ana
kültür dünyasına da saygı ve ilgi duyan bir nedenlerinden birisi merkezi konumu ile dört
anlayış geliştirdi. Anadolu Selçuklu dünyasının tarafı geniş bir sahası ve ordu için elverişli
dinamiklerini kavrayabilmek için doğal tepesinin bulunması ve su kaynakları açısından
olarak Büyük Selçuklu Devleti’nin dünyasını zengin olmasıydı. Böylece hayvancılıkla
aralamak gerek. İslâm’ı kabul eden Türkler uğraşan Selçuklu Türkleri için de uygun bir yer
arasında en büyük ve en etkili siyasi unsur bulunmuş oluyordu.
olarak öne çıkan Büyük Selçuklu Devleti Anadolu Selçuklularının basmış oldukları
Horasan toprakları ile İran, Irak, Suriye, altın, gümüş ve bakır sikkeler İslâm ve
Harezm diyarı ve Doğu Anadolu topraklarında Türk sikkeleri arasında -İlhanlı sikkeleri ile
hakimiyet elde etmişti. Orta Asya menşeli beraber- en ihtişamlı ve en estetik sikkeler
kendi kültür değerleri ile Hint, İran, Arap oldu. Selçuklu sikkelerinde; süvari, savaşçı, at
ve sair Hristiyan unsurların kültürlerini ilkin
üzerinde avcı sahnesi, güneş ve aslan motifi

69