Page 144 - Dârülmülk Konya Dergisi 2023 3. Sayı

Mimarî yapılar başta olmak üzere, doğum, tahta çıkış,
ölüm, sünnet, düğün, zafer, telif eser vb. konularda

düşürülen tarihler mimarî eserler için âdetâ bir tapu,
diğerleri için de çok kıymetli birer belge hükmündedir.

örtünün zirvesinde ise içi şemseli, tepesi üst kısmında yer alan inşa tarih kıt‘asının,
sorguçlu hilâl şeklinde bir alem mevcuttur. 2 aradan geçen 356 sene zarfında, alttaki

Çanaklı mermer göbeğin Germiyanoğulları ihyâ kitabesine nazaran nasıl yıprandığı da
tarafından hediye edilmesi yanında inşâ tarih dikkatli nazarlardan kaçmaz.
kıt‘asının ikinci beytinin ikinci mısrâında Bu makalede konu edilen eserlerden Yavuz
Bevvâb Süleyman’ın şadırvanı “tecdîd” yani Sultan Selîm’in “Şadırvan” inşası ile ilgili
yenileme için vazifelendirildiğinin yazılması tarih kıt‘asında mahlas mevcut olmayıp,
Şahabettin Uzluk’un, şadırvanın Sultan Veled Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılan tamir
zamanından (XIII-XIV. yüzyıldan) beri var için Gâlib, diğer üç eserden “Gümüş Kafes”
olduğu kanaatini güçlendirmektedir. 3 için Mânî, Sultan II. Mahmud’un “Yeşil
Kubbe”yi tamiri ve “Hazret-i Mevlânâ”
Dergâh Şadırvanının, özellikle üzerinde
duracağımız kısmı, bize bir medeniyet levhası için ise Pertev Paşa tarih düşürür.
tasavvuru tecrübesi yaşatan, vefa, Mimarî yapılar başta olmak üzere, doğum,
kadirşinaslık ve hizmette devamlılığın çok tahta çıkış, ölüm, sünnet, düğün, zafer, telif
kıymetli bir misâlini teşkil eden güney hazne eser vb. konularda düşürülen tarihler mimarî
duvarının üzerine yerleştirilmiş musluklu eserler için âdetâ bir tapu, diğerleri için de
mermer kitabedir. Hangi yüce gönüllü akıl çok kıymetli birer belge hükmündedir. Tam
ve san‘atkâr -ihsan üstüne ihsan edercesine- bu noktada, yazımızın esasını teşkil eden
şadırvanın inşasından 356 yıl geçtikten tarih düşürme ile ilgili kısaca bilgi vermenin
sonra yapılan ihyâ çalışmasını bu küçük faydalı olacağı kanaatindeyiz.
mermer kitabeye, inşa tarih kıt‘asının altına Harflerin rakam karşılıkları esasına
-yapılışından 83 sene sonra gerçekleştirilen dayanan ve başlangıcı oldukça eskiye giden
küçük tamir ve bakımı hatırlatmayı da ebced sistemi ile tarih düşürme sanatının
göz ardı etmeden- hakkeder. Kitabenin
ilk defa kimin tarafından icat edildiği
kesin olarak belli değildir. XII. yüzyılda
2 Geniş bilgi için bkz., Ş.Uzluk, Mevlânâ’nın Türbesi, s.108-109, 152; Fars edebiyatında ortaya çıktığı, oradan
Yılmaz Önge, “Mevlânâ Dergâhı’nın Şadırvanı”, SÜ 2.Millî Mevlânâ Türkler’e, Türkler’den de Araplar’a geçtiği
Kongresi (Tebliğler) 3-5 Mayıs 1986, Konya, 1987, s.61-67; Erdoğan
Erol, “Mevlânâ Müzesi’ndeki Şeb-i Arûs Havuzu, Şadırvan, Selsebil”, bilinen bu işleme en yaygın adıyla “tarih
Müze Dergisi, S.13, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları düşürme” denilir. Türk edebiyatında XIV.
ve Müzeler Genel Müdürlüğü Konya Müze Müdürlüğü Yayını, Konya,
2004, s.6-7; Hasan Özönder, “Mevlânâ Külliyesi’nin Mimarî Teşekkülü”, yüzyıldan itibaren gelişmeye başlayan,
SÜ 1. Millî Mevlânâ Kongresi-Tebliğler, Konya, 1985, s.398.
önceleri daha çok Arapça ve Farsça yazılan,
3 Y. Önge, “Mevlânâ Dergâhı’nın Şadırvanı”, s.63, dipnot:5.

143