Page 158 - Dârülmülk Konya Dergisi 2023 3. Sayı

KONYA’YA KÜTÜPHANE YAPTIRAN BİR HAYIRSEVER:

VALİDE KETHÜDÂSI YUSUF AĞA VE

DARPHANE’DEKİ İCRÂATI

ÖMER FARUK BÖLÜKAŞI

Aslen Kandiyeli olan Yusuf Ağa küçük yerlisiydi ne de orada herhangi bir görevde
yaşta Girit Serhat Ağası Süleyman Ağa’ya bulunmuştu. Kütüphane yaptırmaya karar
evlatlık verilmiş, efendisinin himayesi altında verdiğinde yerinin tespiti için bir araştırma
yükselerek genç yaşta önemli mevkilere yaptırmış, Konya’nın kütüphaneye çok ihtiyaç
gelmiştir. Kariyerinde dönüm noktası, I. duyduğunu görmüştür. Yusuf Ağa, vakfiyesinde
Abdülhamid’in kızı Esma Sultan’ın kethüdâsı köklü bir ilim ve irfan merkezi olan Konya’da
olmasıdır. Bu prestijli görevin yanı sıra talebelerin kitap temininde zorlandıklarını,
1787 yılında Darphane Nazırlığı’na da tayin bu yüzden kütüphanesini burada yaptırmaya
edilmiştir. Sultan III. Selim’in tahta çıkışıyla karar kıldığını ifade etmekte, ayrıca
birlikte daha da yükselmiş, Mihrişah Valide Konya’nın manevi havasının da kendisini
Sultan’ın kethüdâlığına getirilmiştir. Yusuf Ağa burada kütüphane yaptırmaya sevk ettiğini
bu vazifesiyle şöhret bulmuş, Valide Kethüdâsı belirtmektedir.
olarak tanınmıştır. 1794’te Darphane Valide Kethüdalığı ve Konya’da yaptırdığı
Nazırlığı’ndan ayrılsa da Valide Kethüdalığı’nı kütüphane ile şöhret bulan Yusuf Ağa,
1805 yılına kadar sürdürmüştür. III. Selim’in Darphane Nazırlığı dönemindeki icraatıyla
saltanatını sona erdiren Kabakçı Mustafa da Osmanlı para tarihinde derin izler
isyanının ardından 1807’de trajik bir şekilde bırakmıştır. Nazırlığı Osmanlıların iki büyük
hayatını kaybetmiştir.
düşman devletle, Rus Çarlığı ve Habsburg
Yusuf Ağa devlet hizmetiyle meşgulken İmparatorluğu ile savaştığı döneme denk
çeşitli hayır işleri yapmaktan da geri gelmiştir. Yaşanan savaşın yol açtığı devasa
kalmamıştır. Bunlardan en bilineni 1795 masrafları karşılayabilmek için bulunan en
yılında Konya’da inşa ettirdiği kütüphanedir. önemli çözüm yolu piyasada tedavül eden
Osmanlı’da hayırseverlerin genelde kendi sikkelerin tağşiş edilmesiydi. Bu işte Yusuf
memleketlerinde ya da görevli oldukları Ağa’ya da önemli bir görev düşmüş, para
bölgelerde kütüphane kurduklarını sisteminin temel birimi olan kuruşun gümüş
düşünürsek, Yusuf Ağa’nın Konya’yı seçmesi içeriğine Yusuf Ağa’nın Darphane Nazırlığı
oldukça dikkat çekicidir. Çünkü ne Konya’nın zamanında iki defa müdahale edilmiştir.

157