Page 18 - Dârülmülk Konya Dergisi 2023 3. Sayı

Âdeme Helvayı Döğe Döğe Yedi- ve kırmızı sahtiyanı ile keçe üretiminde de
rirler! Konya’nın Osmanlı Türkiyesi’nin önemli
üretim merkezlerinden biri olduğu anlaşılır.
Konya mutfağının kendine muhsus birkaç
unsurundan bahsetmiştir. Helva bunlardan Elbette bu karşılaştırmalar bile en iyiler
biridir. “Konya’da Âdeme helvayı döğerek arasında olup ‘daha iyi’nin yanında ‘iyi’nin
yedirirler’ deyü meşhûrdur (III, 13b) ifadesi, değerini azaltmak amacı taşımaz. Biraz da
onun Konyalılardan naklettiği bir cümledir seyyahın ne kadar çok gezip gördüğünü ifa-
ve Çelebi bahsetmese de Nasreddin Hoca’ya de için bir övünme aracı gibidir.
isnat edilen bir fıkraya dayanır: 17. yüzyıl Konya’sı elbette Evliya Çelebi’nin

“Nasreddin Hoca, Konya’ya gittiğinde bir anlattıklarından daha fazla şeye sahipti. At
helvacı dükkânına girer. Etrafına hiç bak- üzerinde ve umumiyetle bir görevle yolculuk
madan tezgâha yanaşıp ‘Bismillah’ diyerek eden bir seyyahın yazdıklarını parça parça
aralıksız helva yemeye koyulur. Helvacı: ‘Be notlar olarak görmek gerekiyor. Bu notların
adam! Okkasız, kantarsız, parasız pulsuz bir kısmının başka bir kaynağı olmaması
Ümmet-i Muhammed’in helvasını ne hakla onları eşsiz bilgiler haline getiriyor. Konya
yiyorsun?’ diye Hoca’yı dövmeye başlayınca, ağzına dair verdiği iki cümle örneği böyledir.
Hoca: ‘Bu Konyalılar ne iyi adamlardır; hel- Keşke Evliya Çelebi Konya’ya birkaç defa
vayı adama döve döve yedirirler.’ demiş.” gitmiş olsaydı. O zaman 17. yüzyıl Konya’sı
hakkındaki bilgilerimiz çok daha zengin ve
Evliya asıl gördüğü mesire yerlerini bilhas- muhakkak çok daha keyifli olurdu.
sa Konya’nın Meram’ı ile karşılaştırır ve
Meram’ı daima daha güzel bulursa başka
unsurları da karşılaştırır ve bu konuda gayet
objektif davranır. Mesela helva konusunda
Konya’nın helvasını övmekle birlikte Gü-
zelhisar, yani Aydın’ın helvasını daha çok
beğenmiştir: “Hakîkatü›l-hâl bu şehirde [Ay-
dın’da] bişen helvâyı gûnâ-gûn Konya’da ve
Şâm’da ve Mısır’da ve Basra’da bişmez... her
bâr ter ü tâze mümessek helvâlar tabh eder-
ler kim Âl-i Osmân helvâhânesinde bişmek
ihtimâli yokdur.” (IX, Y 76b).

İran seyahatinde Kum şehri anlatılırken de
benzer bir karşılaştırmaya rastlarız: “İllâ
hulviyyâtı Basra helvâsından ve Konya zül-
biyyâtından terdir ve latîf ü mümessekdir.”
(IV, 321a).

Yine Meram’da yetişen mavi ve sarı renkli
bir cins çiçeğin katılmasıyla elde edilen sarı

17