Page 62 - Dârülmülk Konya Dergisi 2023 3. Sayı

Mustafa Efendi 1030/1621 Yoğurtlubaba
Mehmet Efendi 1040/1630 Zeyniyye

Tesirleri
Ahmed Dede, Osmanlı Devleti’nin iki
mühim kültür merkezinde hizmet veren
sûfîlerden biridir. Bağdat ve Bursa bu
yüzyıllarda oldukça canlı, kültürel bir vasata
sahip bölgelerdi. Dolayısıyla o sadece
Bursa ve bölgesinin değil, Ortadoğu’nun
din, tasavvuf ve kültür dünyasının
mütevâzı mimarlarından biri sayılmalıdır.
Mesnevîhanlığının yanında teşkilâtçılığıyla
da dikkati çeken Dede, Mesnevî’den
aldığı ilhamı binlerce gönüle aktarmış,
onlarla coşmuş, onlarla derunî duygular
yaşamıştır. Bu arada unutmamak gerekir
ki her Mevlevîhâne aynı zamanda Farsça
öğretim yapan bir filoloji merkezidir. Farsça
dolayısıyla İran edebiyatının müslüman
toplumlarda yaygınlık kazanmasında
Mevlevîliğin tesiri apaçık ortaya
çıkmaktadır. Dede, Bağdat’tan Bursa’ya
kadar uzanan geniş bir alanda hizmet
vermesi sebebiyle, sûfîler, yöneticiler ve
özellikle Mevlevîler arasında çok tanınan ve
sevilen şahsiyetlerden biri olmuştur.
Özellikle mesnevîhanlığı yoluyla, Mesnevî ve
Mevlevî kültürünün yaygınlık kazanmasına
olduğu kadar Anadolu topraklarında Bursa
tasavvufî zihniyetin oluşmasına da doğrudan Teşkilâtçılığı Mevlevîhânesi
tesir etmiştir. Konya-Bağdat-Bursa Türkçe-Farsça şiirlerin şairi, mesnevîhanlığı Vakfiyesi,
arasındaki topraklarda onun yetiştirdiği ve âsitâne şeyhliğinin yanında, onun Süleymaniye
derviş ve mürîdler vasıtasıyla bu zihniyete teşkilâtçılığına da temas etmek gerekir. Kütüphanesi Lala
süreklilik kazandırılmıştır. 20 Dede’nin, kurulmuş, belli bir düzen İsmail Bölümü,
No: 737
içinde hizmet veren dergâhlara değil
de Bağdat, Bursa gibi kurucu bir şahsın
gayret ve himmetine ihtiyaç gösteren
20 Bu açıdan Bağdat Mevlevîhânesi’nin tarihi de önemlidir.

61