Page 83 - Dârülmülk Konya Dergisi 2023 3. Sayı

otacılar, ilâçla tedavi uygulayan emçiler, 8. yüzyıl başında (707), akıl hastaları, için
yine Türk hekimler olarak nitelenebilecek hastanelerde ayrı bir kısım ayrılması gereği
atasagunlar medeniyet iklimindeki yerlerini duyulmuş ve ruh hastaları kısmı açılmış,
alırlar. Karahanlılar, Gazneliler özellikle de Harun Reşid devrinde de ilk bağımsız akıl
Selçuklu Devleti döneminde tıp hizmeti ve hastanesi kurulmuştur (792).
eğitimi veren önemli kurumlar inşa edilmeye Diğer sağlık hizmetleri yanında ruh sağlığı
başlanmıştır. Türk medeniyetinin genelinde hizmeti de sunan Bîmarhâneler, diğer adı
ama özelde Anadolu medeniyeti içinde ruh ile Bîmâristanlar da teşekkül ettirilmeye
sağlığı hizmetleri kendine özgü biçimde başlanan sağlık kurumlarıdır. Selçuklularda
güçlü bir yer tutar. İslâmiyet’in kabulünden da bu kurumlara bîmâristan denmekle
sonra yeniden şekillenen medeniyet birlikte şifâhâne veya mâristân adı da
tasavvuru içinde ruh sağlığı hizmetleri de verilirdi. Nişabur’da Alpaslan’ın, Bağdat’ta
nasibini alır. Selçuklular’da bîmâristanlar Melikşah’ın Şam’da da Nurettin Mahmut
ve dârü’ş-şifâlar hatta kervansaraylar da Zengi’nin yaptırdığı bîmâristanlar bunlara
sağlık hizmetlerinde yer edinmiştir. Öyle ki örnek olarak verilebilir. Selçuklular,
hekimlerden bazıları seyyar olarak çarşı ve sosyal devlet anlayışı ekseninde bu sağlık
pazarlarda hastaları tedavi etmekteydiler. kurumlarını yönetmiş; ihtiyaç sahiplerine,
Örneğin Şamlı Muhaddeb adındaki bir yolculara ve diğer hastalara belli bir
hekimin hastalarını çarşılarda para karşılığı müddet ücretsiz tedavi uygulamışlardır.
hasta tedavi ettiği nakledilmektedir. Selçuklu Türkleri devrinde ruh hastalarının
Savaşlarda orduyla birlikte hareket eden tedavisi için “ocaklar” yani (hastane
seyyar bîmâristanlar, saray bîmâristanları da köyler) da teşekkül etmiştir. Bu hastane
mevcuttu. köylerde hastalar ücretsiz barındırılıp
İslâmiyet, Selçuklulardan itibaren sunulan tedavi edilmiştir ki, buna karşılık o köyün
sağlık hizmetlerindeki bu edeplilik hâli halkı da ziraat ve ticaretinden elde ettiği
üzerinde belirleyici bir etkiye sahiptir. kazancından vergiden muaf tutulmuştur.
Kur’an-ı Kerim’de insan, varlıkların en Anadolu Selçuklu Devleti Dönemi’nde
yücesi ve şereflisi olarak yer alır. Bu sebeple ruh sağlığı hizmetleri için döneminin en
İslâmiyet, insanın beden ve ruh sağlığı ile parlak hâlini yaşayan bîmâristanlar bir
yakından ilgilenmiş, akıl hastalarına şefkatle devlet siyasası olarak da yaygınlaştırılır.
muamele edilmiştir. Nitekim Nisa Suresi Devlet adamları bizâtihi onları takip eder
5. Ayetinde “Allah’ın size geçinmek için ve dahası devletin tamamında verilen
verdiği mallarınızı aklı ermezlere vermeyin, sağlık hizmetleri vakıf sistemi vasıtasıyla
onları besleyin, giydirin ve kendilerine ücretiz olarak sunulurdu. Bu dönemde
tatlı ve güzel sözler söyleyin.” emri ile açılan en ünlü Bîmarhânelerden birisi de
ahlâklanan İslâm toplumlarında ‘delilik’ bir Konya Bîmarhânesi diğer adı ile Darüşşifa-
sağlık problemi, bir hastalık olarak kabul yı Alâiye’dir. Anadolu Selçukluları için bir
edilmiş, kişilere de ona göre muamelede medeniyet merkezi ve ayrıca başkent de
bulunulmuştur. Bu gruptan insanlar bir tür olan Konya’da Sultan Melikşah Dönemi’nde
sosyal koruma altına alınmışlardır. Daha

82