Page 156 - Dârülmülk Konya Dergisi 2024 5. Sayı

Anadolu’da İslâmiyet’in kuvvetlenmesi ve öğretimiyle geçmiştir. Talebeliğe devam
yerleşmesinde büyük hizmetler yapmalarına ettiği ve hocalığının ilk yıllarını kapsayan
engel olmamıştır. 67 sonraki yirmi yıl ise ağırlıklı olarak Şam ve
Halep’te devam etmiştir. Kendini talebe
On üçüncü yüzyılda Anadolu’da tasavvuf
çok yaygındı. Bir yandan Selçuklular’ın yetiştirmeye ve eser telifine verdiği yaklaşık
din ve mezhep hususunda gösterdikleri son otuz yılı ise Konya’da tamamlamıştır.
müsamaha, bir yandan Moğol akını, bir Derslere devam edenlerin isim listesini
yandan da yaşanan büyük huzursuzluk, ihtivâ eden semâ kayıtları önemli arşiv
tasavvuf akımının gelişmesinde etkili belgeleridir. Zira şahıslar hakkında
olmuştu. Moğol akını Evhadeddin-i kaynaklarda bulunamayan bilgiler
Kirmânî (ö. 635/1237), Necmeddin-i Dâye bazen bu belgelerde yer alabilmektedir.
(ö. 654/1253), Fahreddin-i Irâkî (ö. 688/1289) Görebildiğimiz kadarıyla Konevî’nin
gibi şeyhlerin Anadolu’ya hicretlerine sebep öğrencilerinin her biri hakkında kaynaklarda
olmuş, böylece onların tarikatleri ve fikirleri yeterli bilgi yoktur. Bu yüzden okuttuğu
Anadolu’ya yayılmıştı. Konya’da Sadreddin-i eserlerde bulunan semâ kayıtları âdetâ
Konevî’nin (ö. 673/1274) etrafında toplanan, kıymetli bir hazine gibidir. Onların
onun ölümünden sonra da Şam diyarına göç incelenmesiyle hem Konevî’nin derslerine
eden kişilerin mensup olduğu Ekberiyye katılan kişiler hakkında bilgi elde edileceğini
Tarikati o dönemdeki belli başlı tasavvufî hem de kaydedilen notlardan onun
ekoller arasında bulunuyordu. 68 biyografisi ve dönemin özelliklerine dair
enteresan malumata ulaşılacağını tahmin
Konevî, İslâm düşüncesine önemli etkileri 70
olan sûfî bir düşünürdür. Bu etkinin en ediyoruz.
önemli göstergesi, sonraki dönemde Makaleyi Konevî’nin şu duasıyla bitirmek
tasavvufun İbnü’l-Arabî ile birlikte istiyorum: 71
Konevî’nin eserleri ve düşünceleri etrafında Allah’ım! Kalplerimizi senden başkasına
şekillenmiş olmasıdır. Başta ilk Fusûsu’l-hikem yönelmekten ve senin dışındaki şeylerle
şarihi Müeyyideddin el-Cendî ve Kasîde-i meşgul olmaktan arıt. Bizi bizden alıp
Tâiyy eşârihi Saîdeddin el-Fergânî olmak yerimize ve her şeyin yerine bizi kendinle
üzere birçok sûfînin eserlerindeki üslûp doldur (bizde tecelli et). Bizi âleme
ve yaklaşım tarzı büyük ölçüde Konevî’ye yağmalık, şeytana oyuncak yapma. Bilâkis
dayanmaktadır. 69
bize bir nur bahşet. Dualarımızı tam senden
Konevî’nin çocukluk ve gençlik dönemini istediğimiz şekilde çabucak kabul buyur. Yâ
kapsayan yirmi yıl, Malatya’daki eğitim Semî‘, yâ Karîb, yâ Mücîb!

67 Turan, a.g.e., s. 276-277, ayrıca bk. s. 291.
68 Gölpınarlı, a.g.e., s. 19.
69 Demirli, a.g.md., s. 423.
70 Gölpınarlı, a.g.e., s. 219-220; krş. Eflâkî, a.g.e., I, 162. Bilgi için bk. Ceran, a.g.e., s. 100.
71 Koçkuzu, agm., s. 18.

154