Page 105 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 7. Sayı

SİRÂCEDDİN URMEVÎ’NİN

LETÂİFÜ’L-HİKME’SİNDE ÇOCUK EĞİTİMİ

ZEHRA KUMRU

İnsanlık tarihinin başlangıcıyla eşzamanlı Urmevî’nin eğitime dair müstakil bir
olarak ortaya çıktığı kabul edilen eğitim eserinin olduğu ispatlanmamıştır. Fakat
kavramı üzerine bugüne kadar birçok onun felsefî konularla ilgili kaleme aldığı
tanımlama yapılmış ve eğitimin muhtelif Letâifü’l-hikme adlı eserinde eğitimle ilgili
cihetleri üzerine tartışmalar vaki olmuştur. görüşlerine rastlamak mümkündür.
İslam düşünce tarihine bakıldığında
daha ziyade hadis, fıkıh, kelam ve tıp Hayatının ilk dönemleri hakkında
gibi alanlarda tanınan pek çok âlimin kapsamlı bilgi bulunmayan Sirâceddin
aynı zamanda eğitimle ilgili risâle yahut Urmevî, 594/1197-1198 senesinde hâlen
eserinde bir bölüme yer verdiği dikkat İran sınırlarında bulunan Urmiye şehrinde
çekmektedir. Örneğin İbn Sahnûn (ö. doğmuştur. Çeşitli ilim dallarında yetkin
256/870), Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed olmakla birlikte daha ziyade Şâfiî fakihi
el-Kâbisî (ö. 403/1012) ve Burhâneddin kimliği ile öne çıkan düşünürünfıkıh,
Zernûcî (ö. VI/XII. yüzyılın sonları) mantık, kelâm, felsefe gibi çeşitli alanlarda
gibi âlimlerin doğrudan eğitim alanında eserler telif etmiştir. Onun günümüze
müstakil eserleri mevcuttur. Öte yandan ulaşan en önemli eserlerinden biri ise
Ebü’l-Hasen el-Mâverdî (ö. 450/1058), İbn Letâifü’l-hikme’dir. Muhteviyatında temel
Sînâ (ö. 428/1037) ve Ebû Hâmid el-Gazzâlî felsefe problemlerini barındıran bu eser
(ö. 505/1111) gibi âlimlerin ise eğitime dair Farsça olarak kaleme alınmıştır. Urmevî’nin
risalelerinin veya muhtelif alanlarda telif eğitimle ilgili görüşlerine söz konusu
ettikleri eserler içerisinde bir bölümün veya eserden hareketle ulaşılmaktadır. İlmî ve
bâbın eğitime ayrıldığı görülmektedir. XIII. amelî hikmet şeklinde iki ana kısımdan
yüzyıl âlimlerinden Sirâceddin Urmevî (ö. müteşekkil olan eser, ilim ve onun fazileti,
682/1283) ise felsefe, mantık, cedel, kelâm, vâcibü’l-vücûdun ispatı, ahlakın mahiyeti,
fıkıh ve fıkıh usulü, tefsir, hadis gibi aklî ve ev yönetimi ve siyasete dair meseleleri konu
naklî ilimlerdeki dirayeti ile bilinmektedir. edinmektedir. 1

1 Mustafa Çağrıcı, “Sirâceddin Urmevî”, TDV İslâm Ansiklopedisi (İstanbul: TDV Yayınları, 2009), XXXVII, 262; M. Cüneyt Kaya,
“Bir “Filozof” Olarak Sirâceddin Urmevî (ö. 682/1283): Letâifü’l-Hikme Bağlamında Bir Tahlil Denemesi”, Dîvân Disiplinlerarası
Çalışmalar Dergisi 17 (2012/2): 4.

İnce Minareli Mederese, Urmevî döneminde de faaliyete devam eden bir eğitim kurumu

103