Page 161 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı

ve düzeltilmelidir. Karnı sıkılmalıdır. Yıkama Ruhunu sakinleştirmeli, önüne gelen ihsanla
(lavman): İçindeki pislikler tamamen çıkana yetinmeli, yeme ve içmede nefsini kontrol
ve yıkanan şey temiz çıkana kadar lavman etmelidir.
tekrarlanmalıdır. Sonra sarı sabır, mür, akasya, Hastaların sırlarını, ayıpları gibi saklamalıdır.
öd ağacı ve kafur alınır, gülsuyunda eritilir ve
ceset bu karışımla yıkanır. Anüs içine, biraz Güzel kokulu, temiz giyimli, güler yüzlü ve
tuz eklenmiş sirke ve gülsuyu karışımına tatlı dilli olmalıdır.
batırılmış bir pamuk parçasıyla tıkaç konulur. Sıkıntı ve zorluk zamanında hastadan yüksek
Burun delikleri saf cıva ile doldurulur ve ücret talep etmemelidir. Maddi durumu
tüm delikler yukarıda bahsedilen karışımla kötüyse ve ailesi kalabalıksa, bunu en güzel ve
kapatılır. Sarı sabır, mür, tuz ve “وسلا بشا” ile nazik sözlerle dolaylı yoldan istemelidir.
tahnit edilir. Yüze hafifçe vurulursa şişmez,
burnu cıva ile doldurulursa beyin akmaz. Ölü Hasta; ister esir, ister fakir, ister zengin,
cesedi katran veya bal ile kaplamak da onu ister yoksul olsun, onu çağırdığında derhal
çürümeden korur. gitmelidir.
Bahsi geçen anlatım antik Mısır tıbbındaki Eğer hastanın yanında bulunup durumu
mumyalama uygulamalarına çok benzer. Hacı gözleriyle görmesi mümkün değilse, sorularını
Paşa’nın Mısır’daki eğitimi dikkate alındığında cevaplayarak gönlünü hoş etmelidir.
bu irtibat dikkat çekicidir. Mumyalama Cahil ve sıradan insanlarla çok fazla bir
uygulamaları tarihsel olarak tabii ki antik araya gelmemeli, söz ve davranışlarda din
Mısır ile sınırlı değildir. Özellikle önemli ehli ile tartışmamalıdır. Kesinlikle “falan
kişilerin ani ölümlerinde cesedin defnedileceği kişi yaşar veya ölür” dememeli, hastalığın
yere bozulmadan iletilmesi için benzeri ne kadar süreceği konusunda bir zaman
işlemler uygulanır. Fakat bu uygulamayı tıp belirtmemelidir.
eserleri içerisinde bu denli açık bir biçimde
tarif ile bulmak çok yaygın değildir. Her hastanın durumuyla, hastalığın
iyileşmesine ve ölümüne sebep olmamak
İkinci içeriğimiz ise Hacı Paşa’nın hekimlere için kendi sağlığına ve hayatına nasıl özen
öğütleridir: gösteriyorsa, aynı özeni göstermelidir.

Bil ki her hekimin, hatta her aklı başında Halktan durumunu soran herkese iyi şeyler
insanın dini konularda doğru ve sağlam söylemelidir. Söylediği veya yazdığı şeylerde
inançlı olması, güvenilir ve dürüst olması, şüphe ve karışıklıktan kaçınmalıdır. Başarı
İlahi bilgileri bilmesi, Peygamberin emir ve Allah’tandır.
yasaklarına uyması, sözünün doğru, gönlünün
cömert, ahlakının güzel ve kalbinin tüm Hacı Paşa’nın bu altın tavsiyeleri aslında tıp
canlılara karşı merhametli olması gerekir. tarihinde, Hamurabi yasalarında, Hipokrat
yemininde ve yine İslam tıp literatüründeki
Halka iyilik yapmalı, sevap ve iyilik kazanmayı ahlâku’t-tabîb metinlerinde karşımıza çıkan
istemelidir. İnsanların, genç kadın ve genç bir olguyu hatırlatır: Tababetin pratik yönü
erkeklerin mahremine saygı göstermelidir. insanlarla yakın bir iletişimi gerektirir. Bu

159