Page 156 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı

dedi. Nitekim dediği gibi de oldu... Hacı Paşa olarak bellediği topraklarda Birgi’de vefat
bir hastalığa yakalandı ve bu hastalığı onu tıpla etmiş, naaşı buraya defnedilmiştir.
uğraşmaya mecbur bıraktı.”

Mısır’da tıp ilmiyle ilgili hem pratik hem Tıp Çalışmaları
teorik çalışmalar yaptı. Ders aldığı kişilerden
biri döneminin ünlü tabibi Cemaleddin Süheyl Ünver, Hacı Paşa’ya dair şu ifadeleri
İbn Şevbekî’dir. Şifâu’l-eskâm’da Şevbekî’den kullanır:
sitayişle bahseder ve kendisini rahmetle anar. “Hacı Paşa’nın en mühim eseri olan “Şifa”sı
Kahire’deki Kalavun Bîmâristan’ındada bilfiil ve küçük bir makale olan İhtilaçnâmesi’ne
tababet icra etmiştir. et-Teʿâlîm fî ʿilmi’t-tıb ve kadar bugün eserleri gerek tıb ve gerekse
el-Ferîde fî zikri’l-ağziyeti’l-müfîde adlı tıpla ilgili ilim bakımından ehemmiyeti haizdir. O
ilk ikisi eserini de bu dönemde Arapça olarak memleketimizin İbni Sînâ’sı sayılmağa
kaleme almıştır. tam manasıyla hak kazanmış ve eserleri
kendisinden sonraki te’liflerde en mühim

Anadolu mehazlar arasına girmiş değerli bir ilim
adamımızdır.”
1380’lere doğru Hacı Paşa’nın hayatının Mısır Ünver’in bu ifadeleri Hacı Paşa’nın,
dönemi biter ve artık vefatına değin ikamet Anadolu’nun İbn Sina’sı olarak anılmasını
edeceği Anadolu dönemi başlar. Bu dönüşün sağlamıştır. Onun tıp literatüründeki
sebebi büyük ihtimalle Aydınoğlu İsa Bey konumunu ifade etmek için seçilen bu ifade
tarafından iletilen bir davettir. Hacı Paşa oldukça isabetlidir. İbn Sina İslam tıp tarihi
önce Konya’ya ardından Ayasuluk ve Birgi’ye içerisindeki tartışmasız en merkezi otorite
geçer. Uzunca bir süre bu bölgede kalır zira olarak kabul edilmektedir. Hacı Paşa hem
bu süre zarfında hem Ayasuluk kadılığı hem yüksek İslam tıp bilgisini pratik ve teorik
Ayasuluk ve Birgi medreselerinde hocalık hem olarak Anadolu’ya taşıyarak hem Arapça hem
de doğrudan İsa Bey’in sağlığı ile ilgilenmiştir. Türkçe eserler vererek bu ünvanı haketmiştir.
1390’lara kadar geçen bu mümbit evrede
Hacı Paşa yazmış olduğu Şifâʾu’l-eskâm ve Hacı Paşa’nın, Şifâʾu’l-eskâm’ı ve Kitâbu’t-
devâʾu’l-âlâm’ı ve Şerhu Tavâlii’l-envâr’ı İsa Teshîl’i en çok yazma eser nüshalarına sahip ve
Bey’e ithaf eder. Aydınoğullarıyla kurduğu bu literatürde en yaygın olan eserleridir. Bununla
yakın ilişkidendir ki Hacı Paşa burayı ikinci beraber tespit edebildiğimiz kimileri kapsamlı
vatanı olarak bellemiş bazı eserlerinde Aydınî kimileri kısa risaleler halinde tıpla ilgili on
nisbesini kullanmıştır. Aydınoğulları Osmanlı altı eseri mevcuttur. Eserlerinin bir kısmı
idaresi altına girip hamisi İsa Bey vefat daha önce yazmış olduğu eserlerden istifade
ettikten sonra Hacı Paşa Konya’ya geçer. Zira edilerek oluşturulmuş çalışmalardır.
bu dönemde Tuhfetu’l-ebrâr fî şerhi Meşâriki’l- et-Teʿâlîm fî ʿilmi’t-tıb: Hacı Paşa’nın 1370
envâr ve Mecmau’l-envâr fî cemîi’l-esrâr’ı Konevî senesinde, Mısır’dayken telif ettiği ilk tıp
nisbesiyle yazar. Mecmau’l-envâr’ı Sultan II. eseridir. Önsözde bu alanda yazılmış diğer
Murad’a sunmasından mülhem 1421’den sonra eserlerden bir adım önde olduğunu belirttiği
vefat ettiği anlaşılmaktadır. İkinci vatan

154