Page 187 - Dârülmülk Konya Dergisi 2024 5. Sayı

ihtişamlıdır. Bursevî, Mevlânâ ile Konevî’yi Hacı Bektâş-ı Velî arasındaki bir olaya işaret
mukayese ederek şöyle bir değerlendirme ederek Mevlânâ’yı tâife-i meczûbînden sayar
yapar: Rütbe-i hakikatte Hazret-i Sadr ile ve kendisinin meylinin ise Hacı Bektâş-ı
araları, beyne’s-semâi ve’l-arddır. Onun bu Velî’den yana olduğunu açıkça ifade eder. 8
ifadelerinden onun gözüyle Mevlânâ ile Tasavvuf tarihimizde cezbe ehli sûfîlerin
Sadreddin-i Konevî mukayese edildiğinde muhabbeti öne çıkararak zaman zaman
hakikat derecesi bakımından aralarında yerle ibadeti ihmal ettikleri, müteşerrî zâhidlerin
gök arası kadar fark olduğu anlaşılmaktadır. de ibadeti öne çıkararak muhabbeti
Hiç şüphesiz bu, meşrep farklılığından görmezden geldikleri sık karşılaşılan
kaynaklanan bir fark olmalıdır. Yoksa sûfî olaylardandır. Dolayısıyla mârifete ermenin
kimlik olarak her ikisi de alanında kutup ve yolunun Konevî ve Hüdâyî’nin belirttiği gibi
mihver şahsiyetlerdir. ibadet ve muhabbet dengesinden geçtiği
Bursalı İsmail Hakkı’nın ifadesine göre, anlaşılmaktadır.
sûfîler nezdinde Şeyhan denilince Şeyh-i
Ekber Muhyiddin ile Şeyh Sadreddin murad
edilir. Bursalı İsmail Hakkı, Sadreddin-i
Konevî’nin Şeyh-i Ekber’in nakkadı (en
çok tenkit edeni) ve onun hikmet mumunu
yakan tek sûfî olduğunu edebî ifadelerle
anlatır. Onun tasavvuf vadisinde ortaya
koyduğu ıstılah ve prensiplerin kendisinden
öncekiler tarafından ortaya konulamadığını
ifade eder ve eserlerinin onun bu özelliğine
şâhid olduğunu belirtir.

Celvetî geleneğindeki Sadreddin Konevî’ye
bağlılıkla beraber Mevlâna Celaleddin-i
Rûmî’ye biraz daha farklı yaklaşma anlayışı,
Celvetiyye’nin Hâşimiyye kolunun kurucusu
olan Haşim Baba’da daha yukarı noktalara
taşınmakta, Mevlânâ’yı meczuplukla itham
eden bir noktaya ulaştırılmaktadır. Bu
anlayış Haşim Baba’nın Celvetîlikle beraber
Bektâşîliğe nisbesiyle de yorumlanabilir.
Haşim Baba Mısır Kaygusuz Abdal Tekkesi
ile Hacı Bektâş-ı Velî Dergâhı’na gidip
gelen ve oralara bağlılığı bulunan bir Celvetî
şeyhidir. Haşim Baba Ankâ-yı Meşrık adlı
eserinde Mevlânâ Celaleddin-i Rûmî ile

b
8 Ankâ-yı Meşrık, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi, nr. 3094, vr. 15 -16 . b

185