Page 56 - Dârülmülk Konya Dergisi 2023 3. Sayı

KONYA-BAĞDAT-BURSA YOLUNDA

BİR DERVİŞ AHMED CÜNÛNÎ DEDE

VE BURSA MEVLEVÎHÂNESİ

MUSTAFA KARA

Zâhidâ! İnkârı ko zira ki bu dergâh içre Bu makalede en eski âsitânelerden biri olan
Okunur şâm u seher Mesnevî-i Mevlânâ Bursa Mevlevîhânesi ve onun kurucu şeyhi
3
Abdussamedzâde Konyalı Ahmed Cünûnî Dede ve halifeleri
hakkında kısa bilgiler verilecektir.
Giriş Ahmed Cünûnî Dede’nin hayat ve
faaliyetlerinden bahsetmeden önce
Bir tasnife göre Mevlevîhâneler fonksiyonları yaşadığı asra -tasavvuf tarihini ilgilendirdiği
itibariyle iki gruba ayrılırlar: 1. Zâviyeler, 2. kadarıyla- kısaca göz atmak faydalı olacaktır.
Âsitâneler. Âsitâneler zâviyelere göre daha Yaklaşık olarak XV. asrın ikinci yarısı ile
geniş bir alanda kurulan, dervişlerin eğitim/ XVI. asrın ilk yarısında yaşayan Ahmed
öğretim gereklerine göre mimarî özellikler/ Cünûnî Dede ile çağdaş olan sûfîlerden bir
bölümler ihtiva eden dergâhlardır. Zâviyeler bölümü şunlardır: Ümmî Sinan, Şâbân Velî,
1
ise daha küçüktür. Konya’daki merkez Hüsameddin Uşşâkî, Şemseddin Sivasî,
dergâhın dışında âsitâne olarak kabul edilen Abdülahad Nurî, Hasan Kabadûz, Oğlanlar
mevlevîhâneler şunlardır: Afyonkarahisar, Şeyhi İbrahim Efendi, Abdullah Bosnevî,
Eskişehir, Gelibolu, Halep, Kastamonu, Üftâde, Aziz Mahmud Hüdâyî, İsmail Rûmî,
Kütahya, Manisa, Mısır, Rumeli (Yenişehir) Sarı Abdullah...
ve Bursa. Bugüne kadar bazı mevlevîhânelerle
ilgili araştırma ve incelemeler yapılmışsa da
Bursa Mevlevîhânesi’yle ilgili bir çalışma
bilinmemektedir. 2 nesi, İstanbul 1913; Can Kerametli, Galata Mevlevîhânesi, İstanbul
1978; M. Erdoğan, “İstanbul Mevlevîhâneleri”, Güneydoğu Avrupa
Araştırmaları Dergisi, sy: 4-5, 1976; E. Yücel, “Galata Mevlevîhânesi”,
Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, sy: 2, 1979; S.Ü. Türkiyât Araştır-
1 Âsitâneler için yapılan bir diğer tasnif de şöyledir: Konya, Afyon, maları Dergisi, II. Milletlerarası Osmanlı Devleti’nde Mevlevîhâneler
Eskişehir, Bursa, Manisa, Gelibolu, Yenikapı, Bahariye, Kasımpaşa, Ku- Kongresi-Tebliğler, Konya 1996.
lekapısı, Halep, Kahire. Bkz. M. Celâl Duru, O Mevlevî, İstanbul, 1952,
162. Tam teşekküllü bir mevlevîhânede şu bölümler yer alır: Semâhâne, 3 Mevlevîhâneler diğer dergâhlara göre biraz şanslı sayılırlar. 1925’te
türbe, çilehâne, derviş odaları, selâmlık, harem, kiler, mutfak, kahvehâne tekkeler kapatılınca diğerleri tarihe karıştı. Konya’daki dergâhın 1926’da
ocağı, kafes, matrab. müze olarak açılması ve o dönem yöneticilerin Mevlânâ sempatisi,
mevlevîhâneler için “yıkım” ve “çöküş”ü yavaşlatan bir unsur olmuştur.
2 Bu çalışmaların belli başlıları şunlardır: M. Ziya, Yenikapı Mevlevîhâ- Müze açılış yazışmaları için bkz. M. Kara, Buhara Bursa Bosna, s. 571.

55