Page 125 - Dârülmülk Konya Dergisi 2024 5. Sayı

SADREDDİN-İ KONEVÎ’NİN KENDİ

DİLİNDEN İLMÎ VE İRFANÎ SERÜVENİ

FATİH YILDIZ

İlmî birikimimizin temel unsurlarından “bir hadisi veya hadis kitabını hocadan
olan yazma eserlerin değerlendirilmesinde bizzat işiterek onun rivayet hakkını elde
önemli olmasına rağmen çoğu zaman göz etme (ahz, tahammül) yöntemi” anlamını da
ardı edilen unsurlardan biri yan metinlerdir kazanmıştır. Kıraat ise talebenin şeyhine,
2
1
(paratexte). Halbuki bir yazma eserin onun rivayetlerini okumak suretiyle kontrol
ana nüvesini oluşturan metin yanında, bu ettirip rivayet hakkını elde etmesidir. Bu
3
metne süreç içinde dahil edilmiş mühürler, şekilde belli bir ilim, rivayet veya eserin
fevâidler, temellük kayıtları, semâ ve kıraat eğitimini tamamlayan kişiye, yeterlilik ve
kayıtları gibi unsurlar, muhtelif meselelere mezuniyet ifade eden; yazılı veya sözlü,
dair aydınlatıcı malzemeler sunabilmektedir. hocanın rızasından ibaret olan icazet
verilirdi.
İslâmî ilimlerde en kritik meselelerin
başında doğru bilgiye ulaşma ve bunun Hadis ilmi etrafında gelişen bu kavramlar,
kriterleri gelmektedir. İslâmî ilimlerin İslâmî ilimlerin hemen bütün dallarında
hemen hemen bütün dallarında bu kriterin kaleme alınmış eserlerin, müellifinden
hayatî noktasını ilim sahibi kişi ve ondan başlayarak nesilden nesile doğru bir şekilde
bu bilginin alınış usulü oluşturmaktadır. Bu nakli için, eğitim usulünün bir parçası hâline
çerçevede ilmin, bilginin veya eserin başlıca gelmiştir.
tâlim ve taallüm şekilleri arasında semâ ve Bu yazının odaklandığı şahsiyet, büyük alim
kıraat metodu gelmektedir.
ve ârif Sadreddin-i Konevî (v. 673/1274) de
“Kulakla duymak, işitmek, dinlemek” devrinin eğitim usulüne uygun bir şekilde
anlamına gelen semâ kelimesi, terim olarak muhtelif dînî ilimleri ve içinde bulunduğu
“hadisi hocadan [veya hocanın riyâset ettiği muhitlere ait başyapıt denilebilecek eserleri
mecliste] işiterek öğrenme” mânasında bu yöntemlerle tevarüs etmiştir. Onun en
kullanılmış, zamanla, gerçekte bilinse de önemli tarafı Muhyiddin İbnü’l-Arabî’nin (v.

1 Bk. Munise Aksöz (2018), “Yanmetin (Paratexte) Nedir? Metin Çevresindeki Yazılı Öğeler (Peritexte) Nelerdir?”, Turkish Studies,
Volume 13 Issue 12, s. 27-47.
2 Abdullah Aydınlı, “Semâ”, DİA, XXXVI, s. 457-458.
3 Salahattin Polat, “Kıraat”, DİA, XXV, s. 434-435.

Muhtelif kitaplara dair Konevî’nin semâ, İbnü’l-Arabî’nin kıraat kayıtları, 338b.

123