Page 78 - Dârülmülk Konya Dergisi 2024 5. Sayı
P. 78
Konevî’nin kaleme Muhammed Kutbeddin el-Hûyî (ö. 1460) ve
İbrahim b. İshak es-Serezî’dir.
aldığı eserleriyle yaptığı Konevî’nin En-Nefehâtü’l-İlâhiyye, adlı
etki, yaşadığı Selçuklu eseri tasavvufî gelenekte sûfînin kendisine
gelen ilham ve vâridâtı kaydetmesiyle
devrinden Osmanlı ortaya çıkan vâridât türü eserlere örnek
devrine de yayılmıştır. olarak verilebilir. Bu eserde Konevî, bir
yandan kendi ruhsal gelişimini ve mânevi
tecrübelerini açıklayan ifadelere yer
Çoğunluğu müderris olan verirken, diğer taraftan özellikle Miftâhu’l-
şârihler, neredeyse bütün gayb’da ortaya koyduğu formel ve nazarî
konular hakkındaki düşüncelerini ilham ve
Osmanlı tarihi boyunca keşifle desteklemektedir. Ayrıca Nefahat,
Konevî hakkında biyografik bilgiler
Konevî’nin eserlerine vermesi ve müellifin en olgun devirlerinde,
yani ömrünün son zamanlarında yazılmış
şerhler yazmışlardır. olması sebebiyle ayrı bir konumda
Şerhler vasıtasıyla değerlendirilmelidir. Eserin muhtevâsı
Konevî’nin diğer eserleri ile tamamen
yorumlanan kitaplar uyum içindedir. Her ne kadar müellif kendi
ilhamlarını aktarsa da eserin asıl mevzusu
arasında en büyük ilgiyi bilgi ve varlık meseleleri, ona bağlı olan
Tanrı’nın hangi açıdan bilinebileceği, ilâhî
Miftâhu’lgayb görmüştür. isimler, varlığın zuhuru gibi konulardır.
Dolayısıyla diğer eserlerinde olduğu gibi
Nefahat’ta da Konevî ilm-i ilâhî olarak
Fusûsu’l-hikem’ine karşı bir nazîreye adlandırdığı tasavvuf nazariyatına ait
benzemektedir. Konevî burada vahdet-i mevzuları açıklamıştır.
vücûdun dayandığı temel esasları kısa ve El-Fukûk fî müstenidâti Fusûsi’l-hikem, İbnü’l-
özlü ifadelerle ortaya koymaya çalışmıştır. Arabî’nin meşhur eseri Fusûsu’l-hikem’in
Dolayısıyla Nusûs, Konevî’nin diğer ilk şerhi olan Fukûk, Fusûs şerhlerinin en
kitaplarında ayrıntılı biçimde açıkladığı önemlilerinden biri sayılır. Konevî bu
görüşlerinin bir özeti mahiyetindedir. şerhi yazmasının nedenini açıklarken
Hacim bakımından çok geniş olmayan şunları söylemiştir: “Dostlarım benden
bu kitap üzerine de içeriğinin yoğunluğu Fusûsu’l-hikem’i açıklamamı, onun sırlarını
sebebiyle şerhler kaleme alınmıştır. çözmemi istediler. Tahakkuk sahibi
Yazma eser kütüphanelerinde bulunan bu olduklarını bildiğim için ve onların
şerhlerin müellifleri, Sofyalı Bâlî Efendi’nin irşadlarıyla Yaratıcı’larına yakınlaşmak
müridlerinden Nureddinzâde (ö. 1574), Pîr
76
