Page 161 - Dârülmülk Konya Dergisi 2024 6. Sayı

TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ DÖNEM’İNDE

KONYA’DA GÖREV YAPAN DEVLET

ADAMLARI VE MİMARİ ESERLERİ

MUSTAFA AKKUŞ

Türkiye Selçuklu Devletinin 1098 tarihinden b. Muhammed Razi olan Kadı İzzeddin
1
itibaren idare merkezi konumuna gelen Konya, Muhammed aslen Rey’li olup ailesi hakkında
Selçuklu Türkmenlerinin bölgeye iskanıyla herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Babasının
beraber imar edilmeye başlanmıştır. Selçuklu adı bazı eserlerde Mahmud diye rivayet
Devletinin Payitaht şehri olan Konya daha ilk edilmiş olmakla birlikte bu ismin dedesinin adı
dönemlerde Selçuklu sultanları tarafından tezyin olduğu babasının isminin de Ahmed olduğu
edilmeye başlanmıştır. I. Mesud döneminde belirtilmiştir. Kadı İzzeddin’in ilim hayatı
başlayan imar faaliyetleri I. Alaeddin Keykubad hakkında yeterli bilgi bulunmamakla beraber
döneminde zirveye ulaşmıştır. Selçuklunun dönemin kaynaklarının onun ilmi ve faziletine
Darü’l-mülk’ü olan bu şehrin imar ve ihyasında dair övgü dolu sözler ile anması Kadı İzzeddin’in
özellikle 13. asırdan itibaren Selçuklu emirlerinin iyi bir eğitim aldığını göstermektedir .
2
de büyük gayretleri ve katkıları olmuştur. Şehrin Türkiye Selçuklu Devleti’nde I. Alâeddin
çehresinin değişmesinde büyük emekleri olan Keykubad ve II. Gıyâseddin Keyhüsrev
birçok emir içerisinde Sahip Ata Fahreddin döneminde kadı ve müderris olarak görevlerde
Ali, Celaleddin Karatay, Vezir Kadı İzzeddin bulunan Kadı İzzeddin, II. İzzeddin
Şemseddin Altun Aba, Emir Bedreddin Keykâvus’un ilk iktidar yıllarında bu görevlerin
Gevhertaş, Vezir Taceddin Ahmed, Kemaleddin yanı sıra kadıü’l-kudât gibi yüksek mevkide
Rumtaş, Kadı Hürremşah Atabeg Fahrettin devlet hizmetlerinde bulunmuştur. Bunların
Aslandoğmuş, Emir Bedreddin Müslih, Kadı yanında ifade gücünün üstünlüğü, dindarlığı
Kalemşah ve Zeyneddin Beşare Bey gibi birçok ve güçlü tabiatı ile sultanın itimadına mazhar
devlet adamını zikredebiliriz.
olduğu için kendisine bazı diplomatik görevler
verilmiş, Abbâsî halifesine elçilik göreviyle
3
vazifelendirilmiştir . Kadı İzzeddin’in II.
1. Kadı İzzeddin Muhammed İzzeddin Keykâvus döneminde etki ve nüfuzu
(ö.654/1256) artmış, atabeylik ve devletin en önemli makamı
4
Sanduka kitabesine göre tam künyesi olan sahib-i divanlığa kadar yükselmiştir .
İzzeddin Muhammed b. Ahmed b. Mahmud

1 İbrahim Hakkı Konyalı, Âbideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Enes Kitap Sarayı, Ankara 1997, s.150-151
2 İbn Bibi, El Evamirü’l-Ala’iyefi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name), II, Çev.: Mürsel Öztürk, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996, s.131.
3 İbn Bibi, El Evamirü’l-Ala’iyefi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name), II, s.131-132; Anonim Selçukname, Tarîh-i Âli Selçuk,(ter. H.
İbrahim Gök-Fahrettin Çoşguner), Atıf Yayınları, Ankara 2014, s.45.
4 BOA, Evkaf-Vakfiye, Dosya 12/ 12; Şahin, “Konya Kadı İzzeddin Maristan-ı Atike ve Sultan Alaeddin Keykubat Darüşşifası”, s.105

159