Page 93 - Dârülmülk Konya Dergisi 2024 6. Sayı

SELÇUKLU’DA VAKIF KURAN,

ŞEHİRLERİ İMAR EDEN HATUNLAR

BEKİR ŞAHİN

Selçuklu dönemi, Türk-İslam medeniyetinin ekonomik hayatın canlanmasına da katkı
önemli dönemlerinden biridir ve bu dönemde sağlamışlardır.
kadınların toplumsal rolü, hayırseverlik Malazgirt Zaferi’nden sonra Anadolu’da
faaliyetleri ile dikkat çeker. Bu dönemde şehirlerarası ticaret yollarının artması;
Selçuklu kadınları, vakıf ve hayratlar yol ağları üzerinde kafilelerin güvenli bir
aracılığıyla topluma sundukları hizmetlerle şekilde seyahat etmesine imkân sağlayan
sosyal, kültürel ve dini yaşamın ayrılmaz bir hanlar ve kervansarayların yapılması,
parçası olmuştur.
Selçuklu Devleti’nin ticarete verdiği önemle
Selçuklu dönemi kadınları, hayırseverlikleriyle birlikte bu alanda yakaladıkları başarıyı
ön plana çıkmış ve çeşitli hayır eserleri inşa da göstermektedir. Anadolu’da inşa edilen
ettirmişlerdir. Bu eserler, camiler, medreseler, hanlar ve kervansaraylar, insanların her türlü
kütüphaneler hanlar, ılıcalar ve diğer sosyal ihtiyaçlarını karşılayabileceği, adeta küçük bir
kurumlar şeklinde ortaya çıkmıştır. Konya, şehri andıran komplekslerdir.
bu tür hayır faaliyetlerinin yoğun olarak
görüldüğü önemli bir merkezdir. Selçuklu
kadınlarının Anadolu’yu hayır eserleriyle Yapıları İklim ve Çevre Yönünden
donatarak adeta vatanın tapusunu çıkardıkları Değerlendirme
söylenebilir.
Selçuklu döneminde inşa edilen yapılar,
Selçuklu Devleti döneminde, Anadolu’da mimari açıdan sadece estetik kaygılarla
yerleşik hayata geçişin hızlanmasıyla değil, aynı zamanda bölgenin iklim ve çevre
birlikte şehirler, cami, medrese, kütüphane şartlarına uygun olarak tasarlanmıştır. Bu
kervansaray ve hanlar gibi yapılarla dönemde, özellikle Konya gibi karasal
donatılmıştır. Bu yapılar, Selçuklu iklimin hâkim olduğu bölgelerde inşa edilen
medeniyetinin en belirgin unsurlarını yapılar, iklimin zorluklarına karşı dayanıklı
oluştururken, aynı zamanda şehirlerin olacak şekilde planlanmış ve bu doğrultuda
sosyoekonomik hayatını şekillendirmiştir. çeşitli mühendislik ve mimarlık teknikleri
Selçuklu hatunları, bu süreçte vakıflar kurarak, kullanılmıştır. Kervansaraylar, hanlar,
şehirlerin imarında aktif rol oynamışlardır. camiler ve medreseler, kütüphaneler hem
Hatunlar, sadece dini yapılar değil, ticaret tüccarların hem de yolcuların ihtiyaçlarını
yolları üzerinde kervansaraylar inşa ederek karşılamak üzere, soğuk kış geceleri ve sıcak

Hatuniye Mescidi

91