Page 146 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı

İbn Sînâ bu eserinde insanların ve özellikle eserlerinden ayrılmaktadır. Eserin bilim
de bazı Hristiyanların nefsin ve aklın tarihi açısında önemi, İbn Sînâ’nın doğa
durumu hakkındaki ihtilaflı görüşlerine bilimleri anlayışını yansıtan bir bölümü de
açıklık getirmiştir. Yine o, Cevâb an-Kitâb ihtiva ediyor olmasıdır.
li-Ba‘zi’l-Mütekellimîn fî’l-Vüs’a risalesinde Konevî’nin İşârât üzerine inceleme ve
“vüsa’t (genişlik)” hakkında kelamcıların okumaları o denli farklı yönlerde olmuştur
görüşleri üzerinden kendisine yöneltilen ki bu metnin iki farklı nüshasını temellük
bir soruya cevap vermektedir. Ecvibe an aşri etmiş, bunun yanında Fahreddin Râzî
mesâ’il adlı eserinde tabiat kavramına dair tarafından kaleme alınan Lubâbu’l-İşârât’ı
tahlillerin yapıldığı fizik meseleleri; Güneş, henüz daha gençlik yıllarında iken 13 Şevval
Ay ve gezegenler ile ilgili sorulara cevap 630 tarihinde istinsah etmiştir. Aynı şekilde
verilen astronomi konuları ele alınmaktadır. ilk İşârât şerhlerinden olan Şerefeddin
Bir başka eseri Risâle fî Cevheri’l-ecrâmi’s- Mes‘ûdî’nin Şukûk ala Şerhi’l-İşârât’ını
semâviyye adlı risalesinde ise göksel ve Fahreddin Râzî’nin Şerhu’l-İşârât’ını
cisimlerin tabiatları incelenmektedir. okumalarına dahil ederek araştırma ve
Konevî’nin temellükleri arasında farklı incelemelerini ilerletmiştir.
felsefi-bilimsel konuları ihtiva edip Konevî’nin İbn Sînâ metinlerinden fizik
içerisinde fizik bahislerine yer veren bilimlerine dair okumaları arasında bulunan
ansiklopedik eserler de bulunmaktadır. diğer eserler arasında onun et-Taʿlîkât, el-
Bunlardan biri İbn Sînâ’nın (ö. 429/1037) Mubâhasât ve en-Necât’ı da bulunmaktadır.
mantık, fizik, matematik ve metafizik et-Taʿlîkât Behmenyâr b. Merzubân’ın İbn
alanlarını kapsayan eş-Şifâ’sıdır. Birçok Sînâ’dan ders aldığı sırada üzerinde durulan
bilginin ilgisinden bigane kalamadığı bu konuların veya cevaplandırılan soruların
eseri Konevî de temellükleri arasında bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur.
bulundurmuş ve okumuştur. Özellikle de el-Mubâhasât İbn Sînâ ile Behmenyâr b.
bu temellüklerin külliyatın fizik kısımlarını Merzubân ve İbn Zeyle gibi talebeleri
içeren yazma nüshalara dair olması dikkat arasında geçen felsefi konuşmalardan
çekicidir.
ve kendisine yöneltilen sorulara verdiği
Konevî’nin İbn Sînâ külliyatına dair cevaplardan oluşan bir eserdir. Eserin
temellük ettiği bir başka eser, İbn Sînâ’nın özellikle ikinci bölümünde görme kuvveti,
kendine özgü felsefî tutumunu yansıtmak madde suret ilişkisi, nefsin kuvveleri ve
üzerek özlü bir şekilde telif etmek suretiyle özellikle vehim gücü, nefsin tabiatı, zaman
Meşşâî gelenekten uzaklaştığı el-İşârât ve’t- ve hareket, yeryüzü, unsurların suretleri,
tenbîhât’tır. İbn Sînâ’nın hayatının sonlarına boşluk ve doluluk gibi fizik meseleleri
doğru 421/1030-425/1034 yılları arasında incelenmektedir. Diğer eserlere nispeten
İsfahan’da yazdığı bu eser mantık, fizik, belirli bir tasnife göre kaleme alınan
metafizik bölümlerinden oluşmaktadır. Kitâbi’n-Necât ise mantık, fizik, matematik
İşârât özellikle eserin yoğunlaştırılmış ve metafizik bölümlerini ihtiva etmekte
dili ve tertibi cihetiyle filozofun önceki olup eş-Şifâ’nın özeti mahiyetindedir. Konevî

144