Page 87 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı

MEVLÂNÂ MUHİBBANINDAN BİR BİLGİN:

MİMAR BEDREDDİN TEBRÎZÎ

ELMİN ALİYEV

Biyo-bibliyografik kaynaklarda mimar, gün bin sultanî dirhemi müritlere tedarik
astronomi ve el-kimya bilgini olarak bahsi edebileceğini iddia ediyor. Arkadaşlar daha
geçen Bedreddin Tebrîzî’nin (ö. 683/1284 çok, yaşama imkanları ise, daha azdır. Bütün
[?]) hayatı hakkında ayrıntılı bilgiye sahip arkadaşların, emirlerin ve adap ehlinin
değiliz. Bedr Tebrîzî olarak da atıf yapılan mürebbisi olan Sultan Veled hazretleri
düşünürün VII/XIII. yüzyılın ikinci bu meseleyi babasına arz etti. Mevlânâ
çeyreğinde Tebriz’de doğduğu tahmin hazretleri hiçbir şey söylemedi. Bunun
edilmektedir. Nerede ve kimlerden okuduğu üzerine Bedreddin Tebrîzî tam bir edeple
malum olmamakla birlikte özellikle içeri girince baş koydu ve içten gelen bir
riyâziyyât ve tabîiyyât ilimlerine dair iyi bir doğrulukla halis bir mürid oldu.”
öğrenim gördüğü anlaşılmaktadır. Moğol Eflâkî’nin birden fazla yerde aktardığı
saldırılarından kaçarak Anadolu’ya geldiği hikâyelerin içerik ve üslubu, bu görüşmenin
ifade edilmekteyse de bunun tam olarak en erken 1250’li yıllarda gerçekleştiğine
ne zaman gerçekleştiği ve bu süreçte hangi ve Bedreddin Tebrîzî’nin kısa zamanda
güzergâhı izlediği meçhuldür. Menâkibü’l- Mevlânâ’nın has müritleri arasına katıldığına
ârifîn’e göre, Emir Alemuddin Kayser (ö. işaret etmektedir.
683/1284), onu Sultan Veled’e (ö. 712/1312)
götürüp el-kimya bilgisinden bahsetmiş Kaynaklarda, Bedreddin Tebrîzî’nin ailesi
ve böylece Mevlânâ Celâleddin Rûmî (ö. ve çocukları hakkında herhangi bir veriye
672/1273) ile görüşmesine vesile olmuştur. rastlanmamaktadır. Fakat Kutbuddin
Şîrâzî’nin Tuhfetu’ş-şâhiyye isimli astronomi
“Şeyh Bedreddin Tebrîzî muhtelif fenleri eserinin yazma nüshasından hareketle
bilen bir adamdı. Kimya fenninde ve simya Şeref adlı bir oğlu olduğu ve kendisi gibi
sanatında da Ebû Ali Sînâ idi. Filozofların astronomiyle ilgilendiği ihtimalinden
felsefesinde de ikinci Sokrates ve Yunanlı bahsedilebilir. Zira 10 Ramazan 729 (8
Eflâtun’du. Konya başkentine ulaştığı vakit Temmuz 1329) tarihinde Tebriz’de istinsah
mukaddes türbeyi yapan emir Alemuddin edilen bu nüshanın ferağ kaydında
Kayser (Tanrı onun ruhunu rahatlatsın), onu müstensih ismi Şeref b. Bedr et-Tebrîzî
Sultan Veled hazretlerine götürdü ve onun olarak belirtilmiştir (Ayasofya 2585,
maharetini arz edip dedi ki: Bu şeyh her 126a). Bedreddin Tebrîzî Moğol taarruzu

85