Page 126 - Dârülmülk Konya Dergisi 2023 3. Sayı

Sultanlar Türbesinde II. Kılıç Arslan’ın, avludaki yarım türbenin de inşasını Atabeg
avlu duvarında da I. İzzeddin Keykavus ve Ayaz’a emrettiği anlaşılmaktadır.
I. Alâeddin Keykubad’ın isimleri geçmekte, Alâeddin Keykubad döneminin ustalarından
buna mukabil Sultan I. Mesud’un adı birisi de Kerimüddin Erdişah’dır. Cami avlu
minberde olduğu halde duvar kitabelerinde duvarının kuzey-batı köşesindeki kemerli
bulunmamaktadır. Oğlu Kılıç Arslanı’n da bir niş içinde verilen kapısının üstünde adı
minber ve türbede ismi yazılı olduğu halde geçmektedir. Lacivert üstüne beyaz olarak
caminin duvar kitabelerinde yer almaması bu kabartılan çini kitabedeki bu ustanın caminin
iki sultanın sonradan yapılan ilâvelerle ilgileri çinilerini yapan sanatkârı olduğunu hemen
olmadığını gösterir. Diğer bir ifadeyle sonraki bütün sanat tarihçileri kabul etmiş ve ismini
ilâveler I. Keykavus ve Keykubad tarafından çiniye işlemesinin nedenini de mesleğine
gerçekleştirilerek yapı tamamlanmıştır. bağlamışlardır. Doğru bir teşhis olduğunu
Sultan Keykavus kitabelerin birisinde düşündüğümüz bu rozet kitabede Alâeddin
caminin imarını, diğerinde de türbe ile Keykubad’ın adı geçmese de sıfatı “es-sultan
birlikte caminin yapılmasını mütevelli Ayaz’a el-muazzam” olarak yazılmış ve H.617/1220
emrederken, Sultan Alâeddin Keykubad da tarihi düşülmüştür. Bu durumda H.616/1219’da
yine başka bir kitabede aynı Ayaz’a caminin Keykavus’un başlattığı eserin H.617/1220’de
tamamlanmasını emretmekte ve Ayaz da Keykubad’ın uhdesinde çinileriyle beraber
Keykubad’ın mütevellisi olarak H.617/1220 de bitirilerek kitabenin bu kapıya konduğu
eserin tamamlandığını başka kitabeyle tescil söylenebilir. Öyleyse Alâeddin Keykubad’ın
etmektedir. Ayaz ayrıca kendisinin mütevelli, bu ustası mihrap ve kubbenin çinilerini
mimarının da Şamlı Muhammed bin Havlan yapan sanatkârdır ve çinilerini yaptığı yerler
olduğunu bir diğer kitabeye kazdırmıştır. Bu de Keykubad döneminin ilâve bölümleridir.
durumda mütevelli Atabeg Ayaz’ın Sultan Yani ilk yapılan değil son yapılanlardır. “Bu
Keykavus ve Keykubad’ın emrinde Şamlı kapının sonradan açıldığı ve kitabenin de bir
Havlan oğlu Mehmed usta ile birlikte çalıştığı, başka yerden getirilerek buraya konduğu”
Yusuf bin Abdülgaffar’ın II. Kılıç Arslan düşüncesine katılmak mümkün değildir.
Türbesi’ni inşa ettiği, Ahlatlı Hacı Mengüm Kuzey avlu duvarının üstünde sıralanan
Berti’nin de Sultan I. Mesud’un ahşap ustası orijinal pencere galerisi ve bunları taşıyan
olduğu anlaşılmaktadır. İşte Sultan Mesud’un kısa mermer sütunların ana cepheden öne
bu Ahlatlı ustaya yaptırdığı 1155 tarihli doğru çıkıntı yapan kapı kütlesinin bu çıkıntılı
minberin konduğu daha eski tarihli bir cami yan kenarlarını da dolaşarak tamamlanması
olması gereken yer burası zannedilmiş ve buranın kuzey duvarla birlikte bir bütün
kubbeli mekânın ilk yapılan bölüm olduğu halinde ele alınarak örüldüğüne işaret
sanılmıştır. Hâlbuki burası Keykavus ve etmekte, aynı malzemenin kullanılması
Keykubad dönemine ait ilâve bölümdür da bunu doğrulamaktadır. Zaman zaman
ve batı kanatla beraber inşa edilmiştir. Bu tadilatlar yapılmış ve değişiklik geçirmiş
durumda İzzeddin Keykavus’un dedesi Sultan olsa da genelde bu cephe tasarımı korunmuş
Mesud’un yaptırdığı ilk bölüme orta ve batı görünmektedir. Alâeddin Keykubad ve
tarafın ilâve edilmesini ve bununla birlikte dönemini elkap ve tarihiyle belgeleyen bu

125