Page 35 - Dârülmülk Konya Dergisi 2024 5. Sayı
P. 35
dokuz hadîs-i şerîfle Konevî başladı. Daha genel ifadesiyle ifade edersek tehditleri
aslında yapmak istediğini bir “şehir” kavramı yaygınlaştı. bertaraf etmekle birlikte
yapıyor. Bu açıdan kitapta Müslümanlık, müslüman kendisi daha inanca dönük yani
hadis sayısı bakımından eksik bilimler ve düşünceler şehirde bir tür inancı kabul etmeye
vardır ama anlam bakımından yaygınlaşmaya başladı. Buna dönük bir yaklaşım ortaya
herhangi bir eksiklik yoktur. bağlı olarak bilimlerin bir vasat, çıkartmış oldu. Yani rasyonel
yani ortalama teşkil ederek bir kelâmcılıktan ziyade inanca
daha geniş kitlelere ulaşmaya dayalı bir kelâmcılık ortaya
“Konevî, bu topraklarda başladığını görmekteyiz. Hem çıkmaya başladı denilebilir. Bu
yaşamış son büyük fıkıhta hem kelâmda hem durum ise dikkatin daha çok
metafizikçidir.” sözünüzü dil ilimlerinde ve hem de fıkha, daha çok dil bilimlerine
farklı vesilelerle pek diğer din ilimlerinde ve onlar daha çok pratik bilimlere
çok kez dile getirdiniz. üzerinden şehirlileşme ortaya verilmesine yol açtı. Böylece
Konevî’nin İslâm’da çıktı. Dolayısıyla Konevî’yi, iki geleneğin farklı alanlarda
metafizik düşünce için İbnü’l-Arabî’yi ve benzer yayıldığını görmekteyiz.
önemi nedir? Kısaca isimleri düşünürken bu tarihsel Bunlardan birincisi Sühreverdî
bahsedebilir misiniz? süreci mutlaka dikkate almak ile birlikte İşrâkîlik. İşrâkîlik,
İslâm düşüncesinin bütününü gerekmektedir. Özellikle de kısmen tasavvuf muhitlerinde
dikkate aldığımızda on bizden sonra bu çalışmaları yayılsa bile daha çok Şiî anlayış
üçüncü yüzyıl hem kelâm yapacak arkadaşların bu yüzyıl içerisinde Molla Sadrâ’ya kadar
bakımından hem felsefî ilimler muvacehesinde hadiselere gelen bir düşünce içerisinde
bakımından hem de tasavvuf bakmasında büyük fayda ortaya çıktı denilebilir. Öte
bakımından çok önemli vardır. Buradaki siyasî, sosyal yandan bazı önemli isimler
bir gelişim göstermiştir. Bu ve kültürel değişimler ile de ortaya çıktı. Bir tür mezc
konuda aslında siyasetin de çok Konevî arasındaki ilişkinin gibi düşünülebilir aslında.
önemli bir rolü var. Abbâsîler, kurulması gerekmektedir. İşrâkîlik’te Kutbüddîn-i
sonrasında Selçuklular’ın İkinci bir nokta, özellikle Şîrâzî gibi başka birtakım
İslâm dünyasına girmesi, kelâm açısından veya genel isimlerle mezc dönemi yaşandı.
Fâtımîler’in, daha doğrusu normatif gelenekten baktığımız Öte yandan bu dönemde
Şiî-Sünnî devlet ayrımının zaman Fahreddin er-Râzî’nin Nasîrüddîn-i Tûsî gibi isimlerle
tam olarak oturması açısından ve Gazzâlî’nin çok önemli İbn Sînâ felsefesi devam etti.
hicrî altıncı ve yedinci asırlar, bir yeri vardır. Müslüman Böylece bir taraftan astronomi
İslâm toplumunun artık düşünce kavramsal açıdan çok gibi bilimler bir şekilde devam
merkezîleştiği dönemlerdir. genişlemiş olsa bile aslında etmeyi sürdürdü. Bu büyük
Bu gelişmelere bağlı olarak iddiaları bakımından çok hareketlenme içerisinde İbnü’l-
eğitim kurumları yani ilk mütevazı bir noktaya döndü. Arabî ve Konevî ile birlikte
medreseler ortaya çıkmaya Yani özellikle Râzî özelinde benim “metafizik dönem”
33
