Page 112 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 7. Sayı

senin…” gibi hitap şekillerinden kaçınması
gerektiği ve “Efendim, hocam/üstadım”
demesinin doğru olacağı saygı meselesi
dâhilinde açıklanır. 14

(V) Letâifü’l-hikme’de zikredilen beşinci

edep, konuşma âdâbıdır. Bu edebin keyfiyeti
hakkında Urmevî tarafından zikredilen
kurallara göre çocuğun;

- fazla konuşmaması,
- söze ilk başlayan kişi olmaması
- yalnızca kendisine soru sorulduğu vakit
konuşması,
- konuştuğu esnada veciz bir üslup tercih
etmesi,
- konuşmasını aceleci tavırla yapmaktan ve
kötü sözler sarfetmekten kaçınması,
- bir başkası konuştuğunda susup konuşan
kişiyi dikkatle dinlemesi gerekmektedir.
Urmevî’nin konuşma âdâbıyla ilgili
belirlemiş olduğu bu kuralların benzer
versiyonlarına Risalatu’l-mufassala, Ta‘lîmü’l-
müteallim ve Tezkiretü’s-sâmi‘ gibi eserlerde
rastlamak mümkündür. Buradan hareketle
adı geçen eserler arasında dönem farkı fazla
olmasına karşın talebenin veya çocuğun
Letâifü’l-hikme, önerir. Binaenaleyh çocuklara saygı konuşma âdâbına dair sahip olması gereken

Âsitân-i Kuds-i Ra- mevzusunun önemi açıklanırken zikredilen vasıflarda dikkat çekici bir değişim ve
zevî Kütüphanesi230, argümanın öğüt olarak verilmesi de faydalı farklılığın olmadığı söylenebilir.
temellük sayfası bulunmaktadır. Bunların haricinde kişinin (VI) Altıncı edep, şeriat ve mürüvvet
heybet ve vakarını düşürerek itibarsızlığa bakımından övülen her şeyin çocuklara
sebebiyet verdiğinden çocukların öğretilmesinden ibarettir. Urmevî, bu kısmı
kendilerinden yaşça büyük kimselerle oyun ifade ederken tafsilatlı bir örneklendirme
oynaması yasaklanmaktadır. yaparak; abdest almak, elleri yıkamak,
Talebenin hocasına karşı âdâbı bahsine elbise ve azaları temiz tutmak, tuvalet
XIV. Yüzyıl eğitimcilerden İbn Cemâa’nın âdâbına uymak, namazı cemaatle kılmak,
(ö. 733/1333) Tezkiretü’s-sâmi‘ adlı eserinde Ramazan orucunu tutmak gibi meselelerin
de değinilir. Talebenin, hocasına karşı “sen, şeriat ve mürüvvet açısından övüldüğünü

14 İbn Cemâa, İslâmî Gelenekte Eğitim Ahlâkı, çev. Muhammet Şevki Aydın (Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2012), 153.

110