Page 121 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı

İhtiyârât-ı Muzafferîa dlı diğer astronomi Şehrezûrî’nin yorumlarını aşarak büyük bir
kitaplarında da benzer optik konular etki yaratmıştır.
işlenmiştir. et-Tuhfetu’ş-şâhiyye’de, Ay ışığının Şîrâzî’nin optik görüşlerini anlamak
değişimi ve Güneş-Ay tutulmaları ikinci için öncelikle Sühreverdî’nin ışığın
makalenin on beşinci babında, gölgeler mahiyeti hakkındaki görüşlerini ele almak
ise üçüncü makalenin on ikinci babında gerekmektedir. Sühreverdî, ışığın cisim
detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. olmadığı görüşündedir. Ona göre, ışık
İhtiyârât-ı Muzafferî eserinde, Ay ve Güneş cisim olsaydı, ışığın sızdığı bir aralık aniden
tutulmalarındaki ışık değişimi ve iki tutulma kapatıldığında ışık kaybolmaz, içeride kalan
arasındaki süreler ikinci makalenin on ikinci ışık maddeleri gözlemlenebilirdi. Ayrıca, eğer
babında, gölgeler ise üçüncü makalenin ışık cisim olsaydı:
on ikinci babında optik perspektiften
açıklanmaktadır. Bunların dışında, Durretu’t- 1. Katı cisimlerden yansıması sıvılardan
tâc adlı Farsça ansiklopedik eserinde de Şîrâzî, yansımasından daha güçlü olurdu.
optiğe dair önemli bilgiler vermektedir. Beş 2. Güneş gibi bir ışık kaynağının, ışık yaydıkça
bölümden oluşan bu kapsamlı eserde, görsel hacminin küçülmesi gerekirdi.
algı, ışığın mahiyeti ve diğer optik konular Sühreverdî’ye göre ışık, bir kaynaktan nesneye
detaylı olarak tartışılmıştır. Son olarak, İbn ulaşan bir şey değil, belirli bir durum (hey’et)
Sînâ’nın el-Kanun fi’t-tıb adlı eserinin “el- olup hareketsizdir. Işığın varlığı, şeffaf bir
Külliyyât” kısmında yer alan mevsimlerin ortamda çalışan bir lamba örneğiyle açıklanır.
tabiatı konusunu açıklarken, Şerhu’l-Kanun fi’t- Ayrıca Sühreverdî, ışığın renkli olduğu
tıb adlı şerhinde, Güneş ışınlarının mahiyeti düşüncesine de karşı çıkar. Ona göre renkler
gibi ana metinde bulunmayan optik konuları karanlıkta yoktur, çünkü karanlık yokluktur.
da detaylandırmıştır. Bu geniş kapsamlı Renkler, ışıkla birlikte ortaya çıkar ve göz
eserleri incelendiğinde, Kutbuddin Şîrâzî’nin tarafından algılanan niteliklerdir.
optiği bağımsız bir bilim olarak ele almamakla
birlikte, astronomi ve felsefe başta olmak Kutbuddin Şîrâzî, ışığı, Ay altı ve Ay üstü
üzere pek çok alanda açıklayıcı ve destekleyici âlemlerindeki tüm hareketlerin kaynağı olarak
bir araç olarak kullandığı görülmektedir. tanımlar. Ona göre:
1. Işık, görme olayının belirmesi, açığa
çıkmasıdır.
Işığın Mahiyeti 2. Karanlık ise mutlak bilinmezlik olarak

Kutbuddin Şîrâzî, İşrâkî ekolün önemli tanımlanır.
temsilcilerinden biri olarak, çağdaşları 3. Işık, şeffaf bir cisim ya da renk değildir
İbn Kemmûne (ö. 676/1277) ve Şemseddin ve yoğunluk açısından farklılık gösterebilir.
Şehrezûrî (ö. 687/1288›den sonra) ile birlikte, Örneğin, gölgelenmiş kar, aydınlatılmış
Şihâbeddin Sühreverdî’nin (ö. 587/1191) fildişinden daha beyaz görünebilir.
fikirlerini yorumlamış ve geliştirmiştir. 4. Işık, aydınlatıcıdan nesneye iletilen bir şey
Özellikle, Sühreverdî’nin ekolüne adını veren değil, hareket olmaksızın nesnede beliren bir
Hikmetu’l-işrâk adlı eserine yazdığı şerh, şeydir.

119