Page 127 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı

kendi ışığını yayan cisimlerin opak nesneler Gillispie, Charles Coulsten. “Qutb al-Din Al-Shirazi.”
üzerindeki gölgelerini birincil gölge olarak Dictionary of Scientific Biography. New York: Charles
adlandırmış ve bu gölgelerin vakit tayininde Scribner’s Sons, 250.
kullanıldığını belirtmiştir. Öte yandan, Ay Kutbuddin Şîrâzî. Durretu’t-tâcli-Ğurreti’d-Dibac. tsh.
gibi ışığını birincil kaynaktan alan cisimlerin Seyyid Muhammed. Tahran: İntişârât-ı Hikmet,
1986/1365.
oluşturduğu gölgeyi ikincil gölge olarak
nitelendirmiş ve bu gölgelerden hareketle Kutbuddin Şîrâzî. Şerhu Hikmeti’l-İşraki Suhreverdi. Nşr.,
Abdullah Nurânî-Mehdî Muhakkık. Tahran: Moesseseye
yıldızların işlevleri hakkında bilgi edinmenin Motâleât-ı İslâmî Dâneşgâh-e Tahran-Dâneşgâh-e
mümkün olduğunu ifade etmiştir. McGill, 1380/2002.
Ancak Şîrâzî, İbnu’l-Heysem’in görsel algıyı Kutbuddin Şîrâzî. Nihâyetu’l-idrâk. İstanbul: Köprülü
göz ışını ve nesne ışını teorilerini birleştirerek Kütüphanesi, Fazıl Ahmed Paşa, 957.
açıklamasını benimsememiştir. Bunun yerine, Topdemir, Hüseyin Gazi. Işığın Oykusu: Mitolojiden
Sühreverdî’nin ışığı varlığın mahiyetini Matematiğe Işık Kuramlarının Tarihsel Gelişimi. Ankara:
Tübitak PopülerBilim Kitapları, 2006.
açıklamada temel bir unsur olarak gören
metafiziksel anlayışını benimsemiştir. Bununla Kutluer, İlhan. “Hikmetü’l-İşrâk” TDV İslam
Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/
birlikte, İbnu’l-Heysem’in intiba-şuâ teorilerini hikmetulisrak (28.11.2022).387
birleştirmesine benzer şekilde, Şîrâzî de zuhur Niazi, Kaveh. Quṭb al-Dīn al-Shīrāzī and the Configuration
teorisi ile her iki görüşü kapsayıcı bir yaklaşım of the Heavens: A Comparison of Textsand Models. New
sunmuştur. Ona göre, ışın ister nesneden ister York: Springer,2014.
gözden çıksın, algılanan nesnenin ruhta bir Sabra, A. I..The Optics of Ibn Al-Haytham. Cilt I ve II,
yansıması oluşmalıdır. Londra: Warburg Institute, 1989.

Sonuç olarak, Şîrâzî’nin optik düşüncesinin Şerbetçi, Azmi. “Kutbüddîn-i Şîrâzî”, TDV İslam
temelinde Sühreverdî ve İbnu’l-Heysem’in Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/
kutbuddin-i-sirazi (27.06.2021).
etkilerinin bulunduğunu söylemek Şihâbeddin Sühreverdi. Hikmetu’l-İşrak: İşrak Felsefesi. çev.
mümkündür. Şîrâzî’nin astronomiyle Eyüp Bekir yazıcı&Üsmetullah Sami (İstanbul: T. Y. E.
ilgili diğer eserlerindeki optik konular K. B. Y., 2015).
da incelendiğinde, Şîrâzî optiği hakkında Şihâbeddin Sühreverdi. The Philosophy of Illumination:
daha kapsamlı ve bütüncül bir anlayışa Hikmetu’l-İşrak. çev. John Walbridge-Hossein Ziai. Provo:
ulaşılabilecektir. Brigham Young University,1999.
Uluç, Tahir. “Kutbuddîn Şîrâzî’nin İşrâkîliğin Anlaşılması
ve Dönüşmesindeki Rolü.” Marife Dini Araştırmalar
Kaynakça Dergisi 16/2 (Kış 2016): 228-231.

Arıcı, Mustakim. “Kutbuddin Şîrâzî’ye Göre Tababet Unat, Yavuz. “Küsuf”. TDV İslam Ansiklopedisi. https://
Sanatı ve Hekimlik Ahlâkı”. Kutadgubilig Felsefe-Bilim islamansiklopedisi.org.tr/küsuf#2-ilimler-tarihi
Araştırmaları Dergisi 22 (Ekim 2012): 45-71. (20.06.2021).
Arıcı, Mustakim. “Osmanlı İlim Dünyasında İşrâkî Walbridge, John Tuthill. The Science of Mystic Lights: Quṭb
Bir Zümreden Söz Etmek Mümkün mü? Osmanlı al-Dīnal-Shīrāzī and the Illuminationist Tradition in Islamic
Ulemasının İşrâkîlik Tasavvuru Üzerine Bir Tahlil”. Philosophy. Cambridge: Harvard University Press, 1992.
Nazariyat İslam Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi
4/3 (Ekim 2018): 1-48.

125