Page 27 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı

Hubeyş Tiflîsî yazdığı otuza yakın eserle döneminin ve daha

sonraki asırların en üretken kalemlerinden birisi olmasına
rağmen tarih sayfalarında unutulmuş bir müelliftir. Osmanlı

bibliyografik eserler içinde sadece Kâtip Çelebi, Bağdatlı
İsmail Paşa ve Müstakimzade’nin ismini zikrettiği Hubeyş

Tiflîsî Farsça eserlerinin çeşitliliğine rağmen Farsça konuşulan
bölgelerde de unutulmuş bir şahsiyettir.

Müstakimzâde’nin iddiasını görmezden Hubeyş Tiflîsî’nin Bilim Konulu
gelmemek gerektiğini söyleyebiliriz. Eserleri
Hubeyş’in doğum tarihi ve doğum yerine Takvîmu’l-edviyeti’l-müfrede: Arapça
dair herhangi bir bilgimiz yoktur. Vefat yazdığı bu eseri Abbâsî halifesi Muktefî-
tarihi olarak Kâtip Çelebi Keşfu’z-zunûn’da biemrillah’a (1136-1160) takdim etmiştir.
629/1231 tarihini vermiş, İsmail Paşa ise Halife’nin 555/1160 yılında öldüğü dikkate
Hediyetu’l-ârifîn’de 629’dan sonra ibaresini alınarak daha önceki bir tarihte Bağdat’ta
kullanmıştır. Hubeyş’in kişisel biyografisine yazıldığı tahmin edilmektedir. Bir tür eczacılık
dair bildiklerimiz bunlardan ibarettir. Evlenip ve bitki bilimi sözlüğü olan eseri on üç
evlenmediği, çocuğunun olup olmadığını, bölümden oluşan tablolardan hazırlamıştır.
hocalarının veya öğrencilerinin kimler Her tablonun başında ilaçların farklı dillerdeki
olduğuna dair elimizde bilgi yoktur. Ahmed karşılıkları, mahiyeti, iyi veya kötü olması,
Ateş Anadolu’daki ilk Farsça eserleri incelediği tabiatı, faydaları, zararları, gibi konuları
makalesinde İsmail Hakkı Uzunçarşılı ve yazmıştır. Sırasıyla başlıkları şu şekildedir:
Rıdvan Nazif’in Sivas Şehri adlı eserinde İlacın Arapça adı, Farsça adı, Süryanice adı,
Sivas’ta Tiflisîler olarak bilinen meşhur bir Rumca adı, Yunanca adı, ilacın mahiyeti
ailenin iki üyesine ait 791/1388-89 tarihli mezar (ağaç, tane veya yaprak oluşu), ilaçların iyi
taşları olduğunu ve bu kişilerin Hubeyş’in veya kötü oluşu, ilacın tabiatı, ilacın faydası,
torunları olabileceğini yazmıştır. ilacın zararları, ilaçların zararlarını önleme
Tıp ve eczacılık müfredatları hakkında yazdığı ve ilaçların muadilleri, ilaçların kullanım
Takvîmu’l-edviyeti’l-müfrede adlı eserini Abbâsî şekilleri ve son olarak meşhur tabiplerin
halifelerinden Müktefi-biemrillah (1136-1160) ilaçların özellikleri hakkında söylediklerinden
adına telif etmiş olması dolayısıyla bu tarihlerde seçmeler. Kitap iki bölümden meydana
Bağdat’ta bulunduğu düşünülmektedir. Ancak gelmiştir. Müellif birinci kitapta yedi yüz otuz
Bağdat’a nereden, ne zaman gittiği, Anadolu’ya ilaç adı zikretmiş, ikinci kitapta nadir bulunan
ne zaman geldiği ve nerede vefat ettiğine dair ve az kullanılan ilaçlar tanıtılmış olup sekiz
bir bilgimiz bulunmamaktadır. yüz seksen ilaç ve gıdadan bahsedilmiştir.

25