Page 26 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı
P. 26
Hubeyş Tiflîsî Kimdir?
Hayatı hakkında elimizde pek fazla bilgi
bulunmayan Hubeyş Tiflîsî tıp, eczacılık
nucûm, belagat, sözlük, rüya tabiri ve Kur’an
ilimleri gibi pek çok alanda telifleri olan
oldukça velüd bir müelliftir. Telif etmiş olduğu
eserlerin mukaddimesinde ismini çoğunlukla
kâmil bir şekilde zikreder. Mücevherler ve
simya ilmine dair kaleme aldığı Beyânu’s-sınâa
adlı eserinde ismini Ebu’l-Fazl Hubeyş b.
İbrahim el-Mütabbib et-Tiflîsî, nucûma dair
eseri Medhalu’n-nucûm’da Ebu’l-Fazl Hubeyş
b. İbrahim b. Muhammed el-Müneccim
et-Tiflîsî, rüya tabirleri ansiklopedisi olan
Kâmilu’t-ta‘bîr’de Ebu’l-Fazl Hüseyin b.
İbrahim b. et-Tiflîsî şeklinde, 558/1162 yılında
HubeyşTiflîsî, Zamanın müneccimleri 582/1186 yılı Şaban Konya’da telif ettiği Vucûh-i Kur’ân adlı eserin
Medhalu’n-Nucûm, ayında yıldızların mizan burcunda içtima girişinde ise Şeyh Edib Ebu’l-Fazl Hubeyş
Fâtih Sultan Mehmed ederek, Nuh tufanı gibi bir tufanın bütün
için hazırlanan b. İbrahim b. Muhammed et-Tiflîsî şeklinde
müzehhep nüsha, dünyayı istila edeceğini, şiddetli kasırgalar yazmıştır. Belagat ve edebiyata dair olana
Nuruosmaniye 2803, çıkararak her tarafın harap ve insanların helak eserlerde edib, farklı ilimlere dair eserlerde
unvan sayfası olacağını söylemişlerdi. Kaynaklara göre ise hakîm, zu-funûn gibi lakaplarla ismini yan
Kılıçarslan bu kehanete çok fazla inanmış ve yana kullanır. Eserlerinin hemen hepsinde
meydana gelebilecek felaketten korunmak nisbesini Tiflîsî olarak kullanırken tıp ile ilgili
için muhkem sığınaklar inşa ettirmişti. telifi Kifâyetu’t-tıbb’ın bazı nüshalarında Tiflîsî
Belirlenen gün ve saat beklenenin aksine yerine Gaznevî, bazılarında ise Konevî nisbesi
oldukça sakin geçince sultan müneccimbaşını görülür.
çağırarak neden yalan söylediklerini sormuş,
o da nükteli bir cevap vererek canını Araştırmacılar Hubeyş’in bugünkü
kurtarmış ancak görevden azledilmekten Gürcistan’ın başkenti Tiflis şehrinden
kurtulamamıştır. Burada bahsi geçen geldiğini kabul etmektedirler. İranlı,
kişinin Hubeyş Tiflîsî olma ihtimali oldukça Azerbaycanlı ve Gürcü araştırmacılar
yüksektir. Hubeyş’in sultana yakınlığı, nucûm Hubeyş’in veya babasının Tiflis’ten geldiği
ilmine dair iki ve melhameye dair bir eserinin konusunda ittifak halindedir. Bu genel
olması ve bazı eserlerini Sultan Kılıçarslan kabulü şüpheye düşürecek tek bilgiyi
ile oğlu Kutbuddin Mesud adına telif etmiş Müstakimzâde Mecelletu’n-nisâb adlı eserinde
olması bu fikri desteklemektedir. verir ve biri Kafkasya’da diğeri Türkistan’da
bulunan iki Tiflis şehrinden bahseder. Klasik
coğrafya ve tarih kitaplarında Türkistan’da
bu isimle bir şehirde rastlamamış olsak da
24
