Page 46 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı
P. 46

türlerine göre daha yüksek mukavemete,     Keskin ve delici bir kılıç elde etmek için
                                       aşınma ve korozyon direncine sahip         kılıca koyun safrası ve eşek sidiği karışımıyla
                                       işlenebilirlik özellikleri gösteren pota çeliği   su verilmelidir. Böylece keskinliği artar ve
                                       üretmeyi başardığını göstermektedir.       hatta zehirli hale gelir. Kırmızı renkli kılıç
                                                                                  elde etmek için kılıca su verilmeli ardından
                                       Ancak, müzelerde korunan kılıçlar ve
                                       tarihi kaynaklarda geçen silah isimleri, bu   kılıcı kakand isimli bir madde ve yeşil zaç
                                       silahların nasıl üretildiği ve kullanıldığı   yağı karışımına bulanmış bir posta sarıp bir
                                       konusunda sınırlı bilgi sunar. İşte bu     gün boyunca saman altında saklamalıdır.
                                       noktada, dönemin silah yapımına dair       Sarı kılıçlar üretmek içinse yaklaşık bir
                                       eserleri devreye girer. Hubeyş Tiflîsî’nin   miskal yani yaklaşık 4,25 grama tekabül
                                       kaleme aldığı metin, Selçuklular           eder ölçekte kalkand suyla ıslatılmalı ve bir
                                       dönemindeki kesici âletlerin yalnızca      keçeye sürülmelidir. Kılıç kızdırılarak bu
                                       isimlerine değil aynı zamanda üretim       keçeye sarılıp üzerine ağır cisimler konarak
                                       süreçlerine dair de önemli bilgiler verir.  soğumaya bırakılmalıdır. Paslı bir tebere
                                                                                  su vermek içinse kırmızı zaç yağı ve deve
                                                                                  dikeni otuna ihtiyaç olduğu belirtilmektedir.
                                       Âletler ve Teknikler                       Bu tekniklerin her biri, muhtemelen

                                       Hubeyş Tiflîsî’nin eseri kesici âletlerin   Selçuklu savaşçılarının savaş meydanında
                                       güçlendirilmesi ve geliştirilmesi, bu      avantaj sağlamasına yardımcı oluyordu.
                                       süreçlerde kullanılan malzemeler ve silahların   Kılıçların yalnızca şekilleri ve kalitesi değil,
                                       kimyasal özellikleri hakkında ilginç bilgiler   aynı zamanda kullanılan kimyasallar ve
                                       içerir. Örneğin, su verme sırasında uygulanan   işleme yöntemleri de onları rakiplerine
                                       teknikleri detaylı şekilde açıklamıştır.   üstün kılıyordu.
                                       Su verme, kesicin âletin sertleşmesini,    Bir problemi de belirtmek gerekiyor. Biz
                                       keskinliğini ve korozyona karşı direncini   her ne kadar kılıç diyorsak da eserde bunun
                                       uzun süre korumasını sağlayan kritik bir   yerine iki farklı kavram kullanılıyor: tığ (غیت)
                                       işlemdir. Temelde ısıtılan metalin aniden   ve şemşir (ریشمش). Bunlara ilaveten samsâm
                                       suya sokularak soğutulmasıdır. Ancak suyun   (ماصمص), bıçak (دراک), süngü (هبرح), mızrak
                                       bileşenleri, ısıtma derecesi, ısıtma sırasında   ucu (نانس), temren (ناکیپ), teber (ربت), nacak
                                       yapılan dövmenin ayarı gibi hususlar su verme  (خچان) bazı formüllerin uygulandığı kesici ve
                                       işleminde sonucu doğrudan etkiler. Yapılacak   delici savaş âletleri grubundandır. Boyut,
                                       hatalar maksatların tam tersi yönünde etkiler   hammadde, şekil vs. tüm bunlar arasındaki
                                       doğurabilir. Kılıç, bıçak, balta veya mızrak   ayrımlar literatürümüzde yer almalıdır.
                                       daha kırılgan, eğri ve hızlı paslanır özellikler
                                       kazanabilir. Bu sebeple ustalık gerektiren
                                       bir işlemdir. Su verme işlemiyle ilişkili   Sonuç Yerine
                                       olarak eserde farklı renk ve özelliklere sahip   Günümüzde Selçuklu dönemi kılıçları
                                       âletler elde etmek için çeşitli bileşenlerin   üzerine yapılan araştırmalar başta da dikkat
                                       nasıl kullanılacağı da ayrıntılı bir şekilde   çektiğimiz üzere genellikle arkeolojik
                                       anlatılmıştır:







                                                                              44
   41   42   43   44   45   46   47   48   49   50   51