Page 49 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı
P. 49
HUBEYŞ TİFLÎSÎ’DE
RÜYA TABİRİ İLMİ
MUHAMMED BEDİRHAN
Rüyalar, insanlık tarihinin büyük simya ve astroloji gibi alanlarla ilgilenmiş ve
gizemlerinden biri olarak her dönemde rüya tabiri konusunda da önemli bir eser olan
merak uyandırmış, farklı kültürlerde ve Kâmilu’t-ta‘bîr’i kaleme almış çok yönlü bir
farklı bilim disiplinlerinde çeşitli şekillerde entelektüeldir.
incelenmiştir. Bu nedenle rüyaların, insan Hubeyş’in rüya yorumlarına dair görüşlerini
zihninin en gizemli yönlerinden biri kabul incelerken, onun Ortaçağ İslam dünyasındaki
edildiğini ve tarih boyunca filozoflar, bilim rüya tabiri gelenekleri içindeki konumunu
adamları ve mistikleri büyülediğini ve belirlemek önemlidir. Zira rüya yorumlarına
büyülemeye de devam ettiğini söyleyebiliriz. dair fikirlerini anlamak, dönemin İslam ilim
İslam dünyasında da rüyalar büyük bir ilgi geleneğinde bu disiplinin nasıl geliştiğini,
ve merak konusudur. Geçmişten günümüze hangi kaynaklardan beslendiğini ve kimlerin
dek pek çok Müslüman düşünür, rüyaların bu alanda öne çıktığını bilmekle mümkündür.
anlamlarını çözmeye çalışmıştır. Bu nedenle Bu çerçevede, bazı temel sorular gündeme
İslam ilim geleneğinde rüyaların mahiyeti ve gelmektedir: Hubeyş’in yaşadığı dönemde
yorumlanması hakkında geniş bir literatürün İslam dünyasında hangi rüya yorumu
teşekkül ettiğini görmekteyiz. Bu gelenekte gelenekleri hâkimdi? Bu gelenekler nasıl
rüyalar hem bireysel deneyimler olarak kabul ortaya çıkmış ve gelişmişti? Bu alanda kimler
edilir, hem de ilahi mesajların, metafizik ön plana çıkmıştı? Hubeyş’in rüya yorumları,
gerçekliklerin ve insan psikolojisinin bu gelenekler içinde hangi çizgiyi takip
derinliklerine dair işaretler taşıyan fenomenler ediyordu? Gelin, bu sorular çerçevesinde
olarak değerlendirilir. Müslüman filozoflar, İslam ilim geleneğinin derinliklerine inerek,
hekimler, sûfîler ve din âlimleri rüyaların Hubeyş’in rüya teorisine ve onun bulunduğu
doğası ve anlamlandırılması üzerine entelektüel çerçeveye birlikte göz atalım.
önemli tartışmalar yürütmüş; rüyaların
sınıflandırılması, yorumlanması ve dini ya
da felsefi bağlamda nasıl değerlendirilmesi İslam Rüya Yorumculuğu
gerektiği üzerine eserler kaleme almıştır. Bu
alanda dikkat çeken isimlerden biri de XIII. İslam dünyasında rüya yorumculuğunun
yüzyılda yaşamış Ebu’l-Fazl Hubeyş Tiflîsî’dir. köklü bir geleneğe sahip olduğunu rahatlıkla
“Bedîüzzamân” (çağın harikası) lakabıyla söyleyebiliriz. Bu ilginin temelleri Kur’ân ve
anılan Hubeyş, tıp ve edebiyatın yanı sıra hadislerde açıkça görülür. Kur’ân-ı Kerîm’de
47
