Page 51 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı

Esmâ bint. Ebî Bekir’den almıştır. Rüya önem, bir süre sonra bu pratiğin bir ilim dalına
tabiri konusunda büyük bir şöhrete erecek dönüşmesini yol açmıştır. Bu nedenle kısa süre
isimlerden İbn Sîrîn ise Saîd b. Müseyyeb’in içinde özellikle Abbasî dönemi başlarından
bu konudaki ardılı kabul edilir. itibaren, rüya yorumculuğu geleneğine ait
çeşitli metinlerin entelektüel muhitlerde
Rüya tabiri, İslam’ın Semitik mirasının
özgün kültürel unsurlarından biridir. Nitekim tedavüle girdiği görülür. Daha sonraları bu
Cahiliyye Devri’nin duyu üstü tecrübelere rüya yorum metinleri çeşitli derlemelere dâhil
dair kayıtlarında önemli bir yer tutan kehânet edilmiş veya bazı önemli yorum klasiklerinin
olgusunun muhtevasında rüya yorumculuğu da içinde özümseniştir. Bu derlemelerin yanı
vardır. Cahiliyye toplumunda rüya duyu üstü sıra, hemen her edebi türün içine dağılmış
dünya ile irtibat yollarından biri sayılmaktaydı sayısız rüya anlatısı da bulunmaktadır. Ancak
ve hemen herkes bu hususta müşterekti. rüya gibi bireysel deneyimlere dair bir olgu ve
Bunun yanı sıra görülen rüyaların anlamları da bunlar hakkındaki birtakım sezgisel yorumlar
merak ve ilgi konusuydu. Cahiliyye Devri’nde nasıl sistematik bir ilim disiplini haline
bazı isimler gördükleri rüyalarla bazı kararlar gelmiş ve kısa sürede klasik metinler üretecek
alırlar veya görülen rüyaların yorumlanması yetkinliğe kavuşmuştur? Bu sorunun cevabını
için büyük çabalar sarf edilirdi. Bu konuda vermek Ortaçağ İslam dünyasında rüya
kâhinlerin ve Ehl-i Kitâb’a mensup bazı yorumculuğunun bir bilim olarak şekillenme
ruhbanların saygın bir konumda oldukları sürecini anlamaya bağlıdır.
görülmektedir. Nitekim İslam öncesi İslam rüya yorum geleneğinin pratikten
dönemin öne çıkan kâhinlerinden hilkat teoriğe geçiş süreci ve bu pratiğin bir ilim
garibesi görünümlü Satih ve Şıkk’ın rüya tabiri disiplini hâlini alması, toplumun bütün
sanatındaki maharetleri onların dikkat çekici kesimlerini yakından ilgilendiren bir olgudur.
özellikleri arasında sayılmaktadır. Bu iki kâhin Abbâsî döneminde yazılmış bir eserde o
bu husustaki şöhretleri nedeniyle Arabistan’ın dönemlerde yaşayan yedi bin beş yüz rüya
vassal devletlerinin hükümdarlarına dahi tabircisinden bahsedilir. Bu sayı abartılı bile
danışmanlık hizmeti veriyorlardı. Rüya tabiri olsa toplum nezdinde rüya yorumculuğunun
geleneğine ait bu Semitik miras, İslam’ın ilk ne kadar popüler olduğunu gösterdiği açıktır.
yüzyılından itibaren komşu kültürlerden de Bununla beraber rüya yorumu pratiğinin bir
çeşitli unsurları bünyesine dahil etmiştir. Bu ilim olarak inşa süreci, büyük ölçüde sıradan
konuda en çok katkı sağlayan kültür antik halkın su götürmez ilgisinin çok ötesindeki
Yunan felsefe geleneğine ait kültürdür. İslam güçlü dinamikler sayesinde gerçekleşmiştir.
rüya yorum geleneği bu Semitik miras içinde Bu dinamiklerin tahlilini yapmak bu yazının
mayalanan Yunan felsefesine ait unsurlar sınırlarını fazlasıyla aşar. Bundan dolayı bu
ile zenginleşerek Arap-Müslüman rüya dinamiklerin tahliline yönelmeksizin rüya
yorumu geleneğini inşa etmiş ve bu hususta tabiri pratiğinin bir ilim disiplini hâlini
başka hiçbir medeniyetin ulaşamadığı bir almasındaki en güçlü dinamiğin siyaset
seviyeye erişmiştir. Bu bağlamda İslam öncesi olduğunu belirtmekle yetiniyoruz.Her insan
Arabistan’ının kültürel kodlarında ve İslam’ın kader hakkında ilâhî planı bilme arzusuna
ilk dönemlerinde rüyalara atfedilen bu büyük ve geleceği tahmin etmeye yönelik meraka

49