Page 74 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı

Necmeddin’in tabip olarak tanınmadığı çok zor bir ihtimaldir. Üçüncüsü klasik dış
doğru değildir. Necmeddin Anadolu’da daha kaynaklar, eserin Necmeddin’e ait olduğunu
çok kadı, bilge ve vezir kimliğiyle meşhur doğrulamaktadır. Örneğin Kutbuddin eş-
olsa da Hall’i okuyan Kutbüddin eş-Şîrâzî, Şîrâzî (ö. 710/1311) gençliğinde Râzî’nin
onun aynı zamanda bir tabip olduğunu bizzat ve onun takipçilerinin el-Kânûn şerhlerini
ifade etmektedir. Şîrâzî gibi tıp konusunda okuduğunu belirtir ki bunlar arasında Hallde
otorite olan bir müellifin tanıklığı bu noktada vardır. Şîrâzî bundan sonra başka ülkelere
yeterlidir. seyahat ederek başka şerhler de okuduğunu
belirtir. Bu ifadeler eserin Ekmeleddin’e ait
Son olarak, makalede genel tavırları itibarıyla
Râzî’ye eleştirel yaklaşan kişinin Necmeddin olması durumunda kronolojik uyuşmazlık
değil, Ekmeleddin olduğu ve bu nedenle ortaya çıkarır. 634/1236 yılında doğan Şîrâzî,
Hall’in Ekmeleddin’e ait olması gerektiği çağdaşı ve neredeyse yaşıtı olan Ekmeleddin’in
ileri sürülmektedir. Öncelikle Necmeddin’in eserini değil, Necmeddin’in 634/1237’den önce
felsefî tutumu hakkında yeterli araştırma sultana sunulan eserini okumuştur. Üstelik
yapılmış değildir. Necmeddin kendi şerhinde bunu belirtirken Necmeddin’in lakabını,
hem İbn Sînâ’nın metnini hem de Râzî’nin tam adını ve nisbesini eksiksiz bir şekilde
şerhini eleştirdiğini açıkça belirtmektedir zikretmiştir. Tüm bu veriler ışığında Hall’in
(tezyîfumâfi’l-kitâbi’l-İşârât ve şerhihi). Ayrıca, Necmeddin’e ait olduğu kesin bir şekilde
Râzî’ye yönelik eleştiriler, Necmeddin’in ortaya çıkmaktadır.
yaşadığı dönemde yaygın bir felsefî eğilimdi
ve o da bu eleştirel gelenek içinde yer Hall’in Yöntemi ve Temel Özelliği
almaktaydı. Onun hem fıkıh hem felsefe hem
de tıp alanında Râzî’ye yönelik eleştirileri İbn Sînâ’nın el-Kânûn adlı eseri beş kitaptan
bunu göstermektedir. oluşan kapsamlı bir tıp ansiklopedisidir. Bu beş
kitap fen, ta‘lîm, cümle ve fasıl başlıkları altında
Sonuç olarak Yemenli’nin gerekçeleri ayrıntılı hale getirilmiştir. Râzî’nin şerhi, el-
hatalıdır. Hall’in gerçek müellifi Ekmeleddin Kânûn’un ilk kitabına yönelik derinlemesine
değil, Necmeddin en-Nahcuvânî’dir. Hall’in bir açıklama, analiz ve eleştiri niteliği taşır.
Necmeddin’e ait olduğu konusunda herhangi Nahcuvânî’nin eseri ise yalnızca belirli
bir şüphe kalmamakla birlikte bu aidiyeti dört fasıllara, Râzî’nin cümlelerini düzenlemeye
somut delille de destekleyebiliriz:
ve eleştirilerine yanıt vermeye odaklanır. Bu
Öncelikle tüm nüshaların metninde nedenle Hall’den yola çıkarak bütünlüklü bir
Necmeddin en-Nahcûvânî’nin adı şekilde ne İbn Sînâ’nın metni ne de Râzî’nin
geçmektedir. İkincisi Bursa nüshası hariç diğer şerhi takip edilebilir. Nahcuvânî’nin tıbba
tüm nüshalarda eser I. Keykubad’a (saltanatı: dair tüm görüşleri de bu eserden çıkarılamaz.
616/1220-634/1237) ithaf edilmiştir. 718/1318 Örneğin Nahcuvânî el-İşârât şerhinde, dış ve iç
civarında vefat eden Mevlânâ’nın doktoru idrak güçler teorisine eleştiriler yöneltir ve bu
Ekmeleddin’in, kendisinden neredeyse güçleri idrak merkezi değil, araç olarak görür.
seksen yıl önce vefat eden I. Keykubad’a bu Ancak onun Hall’in güçler bölümünde bu
eseri ithaf etmiş olması kronolojik olarak konuya değinmediğini görürüz.

72