Page 148 - Dârülmülk Konya Dergisi 2024 5. Sayı

622/1225 yılında Bağdat’a giderek hayatının Ahî Evran da Konya’da olduğu zaman
son otuz yıllık dönemini bu şehirde geçiren Konevî ile tanışıp hizmetinde bulunmuştur.
Necmeddin-i Dâye’nin Kübreviyye Tarikati İkisi arasındaki mektuplaşmalar meşhurdur.
tarihinde önemli bir yeri olduğu halde, o bir Konevî ile Hacı Bektâş-ı Velî arasında geçen
şeyh olarak tarikat ve irşat faaliyetiyle değil menkıbelere dair rivayetler, Konevî’nin
daha çok yazdığı eserleriyle tanınmıştır. O birkaç defa Kırşehir çevresine giderek Ahî
35
şayet hayatının Bağdat döneminde Konya’ya Evran ile görüştüğüne işaret eder. Ahî Evran
gelmemişse Konevî ile bu şehirde görüşme Konevî’nin et-Teveccühü’l-etemm adlı kitabını
ihtimali zayıftır. Zira Konevî’nin Konya’ya Farsça’ya tercüme etmiştir. 37
gelişi 643/1246 yılından önce değildir. Öte Konevî’nin öğrencileri arasında sayılan
yandan, 622 yılından önce Malatya’da veya diğer kişiler şunlardır: Şemseddin el-Îkî,
sonraki bir tarihte başka bir yerde görüşmüş Şerefeddinel-Mevsılî, Şerefeddin el-
olma ihtimalleri de söz konusu olabilir. Konevî, Nasreddin el-Konevî, Zeyneddin

Muhammed b. Ebî Bekr er-Râzî (ö.678/1279).
e. Diğer öğrencileri Bu son kişi Muhtâru’s-sıhâh adlı sözlüğün
müellifi olup Konevî’den Câmiu’l-usûl başta
Konevî ile irtibatı olan veya talebeleri olmak üzere bazı kitapları okumuştur.
arasında zikredilen elbette bunlardan Ayrıca, İzzeddin Muhammed b. Muhammed
başka kişiler de vardır. Ama ulaşabildiğimiz eş-Şirvânî İ‘câzü’l-beyân’ı 653/1255 yılında
kaynaklarda onlar hakkında yeterli bilgi istinsah etmiş, Konevî onun bu eseri
bulamadık. Meselâ Şihâbeddin (Makbûl) el- kendisine okuduğuna dair bir not yazmıştır.
Heraklî (Ereğlili)/Şihâbeddin Çoban el-Eraklî. Denizlili Yusuf b. Ahmed de Miftâhugaybi’l-
Bedreddin ve kardeşi Şihâbeddin Selçuklu cem’i 672/1273 yılında istinsah etmiştir. 38
dönemi Ereğli’sinde büyük mânevî nüfuza Takiyyeddin el-Havrânî ile “Afîfeddin et-
ve maddî zenginliğe sahip iki kardeştir. Tilimsânî” diye bilinen Süleyman b. Ali (ö.
Kirmânî menâkıbında, onların Evhadeddin-i 690/1291) Konevî’ye yazdıkları mektuplarda
Kirmânî’ye intisap ettikleri, babalarından kendisi hakkında aşırı övgüde bulunurlar.
miras kalan serveti Allah yolunda ve Bu yüzden ikisi de Konevî’nin öğrencileri
ahîlik uğrunda harcadıkları ifade edilir. arasında zikredilir. 39
Muhtemelen önce Bedreddin Evhadeddin-i
Kirmânî’nin halifeliğini yürütmüş, o ölünce Sonraki dönemlerde birçok alim İbnü’l-
yerine kardeşi Şihâbeddin geçmiştir. 36 Arabî ve Konevî’nin eserlerini elde etmek

35 Mehmet Okuyan, “Necmeddîn-i Dâye”, DİA, İstanbul 2006, XXXII, s. 496.
36 Mikail Bayram, Şeyh Evhadüddin Ebû Hâmid Kirmânî ve Evhadiyye Tarikatı, Konya 1993, s. 108-111.
37 Ceran, a.g.e., s. 72. Konevî ile Ahî Evran, yazdıkları eserleri birbirine gönderiyorlardı. Ahî Evran 1261’de Kırşehir’de öldürülünce es-
erleri takibata maruz kalıp büyük ölçüde imha edilmiştir. Onun bazı kitapları Konevî terekesi içinde bulunuyordu. Onlar sonraki asırlarda
bunlar Konevî’ye ait zannedilmiştir. Osmanlı alimleri Tabsıratü’l-mübtedî, Tuhfetü’ş-şekûr ve Matâliu’l-îmân gibi Farsça bazı eserleri
Konevî’ye nispet eder. Oysa Konevî’nin hiç Farsça eser kaleme almadığı iyi bilinen bir husustur (Bayram, agm., s. 185).
38 Bayram, agm., s. 181, 186. Burada Şirvânî’nin lakabı İzzeddin yerine yanlışlıkla Kutbeddin yazılmıştır.
39 Konevi, Mir’âtü’l-Ârifîn, s. hâ, ta (M. Hâcevî’nin girişi). Afîfeddin için bk. Molla Cami, a.g.e., II, 756-757.

146