Page 110 - Dârülmülk Konya Dergisi 2025 8. Sayı

doğrusal ve dairesel hareketler arasındaki Kaynakça
ayrımlara dair analizlerle psikoloji kısmıyla
ilgili anlayışını ifade etmiş ve sonuçlandırmış Damyati, Akhmad Rofii. Ekmeleddîn en-Nahcuvânî’nin
olur. Şerhu’l-İşârât Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili. Isparta:
Süleyman Demirel Üniversitesi SBE, Doktora tezi,
2019.
Sonuç İzgi, Cevat. “Ekmeleddin en-Nahcuvânî”. TDV

Yukarıda nefs teorisinin ya da psikolojinin İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/
farklı problemleriyle ilgili bağlamlarda ekmeleddin-en-nahcuvani
da ifade edildiği üzere Nahcuvânî, İslam en-Nahcuvânî, Ekmeleddin.Şerhu’l-İşârât (Akhmad
felsefe ve kelamının klasik ve klasik sonrası Rofii Damyati, Ekmeleddîn En Nahcuvânî’nin Şerhu’l-
dönemlerinde özellikle İşârât şerhleri İşârât Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili içinde, s.163-436).
üzerinden yürütülen psikoloji hakkındaki Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi SBE, Doktora
tartışmalara eklemlenen bir tabip görüntüsü tezi, 2019.
çizer. Nahcuvânî’nin, Şerhu’l-İşârât’ın
psikolojiyle ilgili kısımlarında Sühreverdî,
Fahreddin Râzî ve Nasîruddin Tûsî gibi
filozof ya da kelamcılara yaptığı atıflar bu
durumu ortaya koyar niteliktedir. Bununla
birlikte Nahcuvânî, yukarıda zikredilen
filozof ve kelamcılardan farklı olarak
İbn Sînâ’nın görüşlerini eleştirmekten
daha çok açıklamaya ve güçlendirmeye
çalışan bir tutum benimsemiş görünür
ve Şerhu’l-İşârât’ın psikoloji kısmındaki
görüşlerini büyük oranda İbn Sînâ ile
aynı doğrultuda ortaya koyar. Dolayısıyla
Nahcuvânî’nin şerhinde, gayrı maddi ve
gayrı cismani bir nefs anlayışını savunan
İbn Sînâ psikolojisinin ortaya çıkardığı ya
da çıkarması muhtemel sorunlara ilişkin
Râzî ve devamındaki bazı kelamcılarda
rastladığımız güçlü eleştirilere benzer
eleştirilerle karşılaşmayız. Muhtemelen bu
durum, Nahcuvânî’nin daha çok Mevlânâ
çevresiyle veya filozofların görüşleriyle
ilişkileri kelamcılara kıyasla daha ılımlı
olan tasavvuf çevresiyle ilişkili olmasından
kaynaklanmış olabilir.

108